استقرار ترامپ در کاخ سفید نشانگر تغییرات اساسی در عرصه بین المللی و منطقه ای و نوع تعاملات قدرت های بزرگ به ویژه در مثلث آمریکا؛ چین و روسیه می‌باشد و موفقیت ترامپ در حصول آتش بس در غزه و شروع دیگر تغییرات موجب تحرک سیاسی جدید در پکن و مسکو شده است چرا که کرملین اولویت حیاتی موفقیت در جنگ اوکراین را دنبال می نماید و رهبر چین نیز در کنار موضوعات اقتصادی، اولویت اساسی تایوان را در نظر دارد. شی جین پینگ، رئیس جمهور چین، اندکی پس از مراسم تحلیف دونالد ترامپ، با همتای روس خود، ولادیمیر پوتین، گفتگو کرد، که طی آن رهبر  پکن آمادگی خود را برای ارتقای روابط روسیه و چین به قله‌های جدید اعلام کرده است.

چین از زمان آغاز جنگ تمام عیار کرملین در اوکراین روابط خود را با روسیه تعمیق بخشیده است و به منبع اصلی مسکو برای کالاهای با کاربرد دوگانه تبدیل شده است که صنایع دفاعی روسیه را تقویت می‌کند. با این حال، پکن اتهامات مربوط به حمایت از تلاش های نظامی روسیه را رد کرده است. شی در تماس خود با پوتین افزوده است  که چین آماده است برای مقابله با ابهامات خارجی و حفظ ثبات و انعطاف پذیری روابط چین و روسیه و همچنین رفاه دو کشور، عدالت و برابری بین المللی در کنار روسیه باشد. شایان ذکر است که در حال حاضر چین، بزرگترین شریک تجاری روسیه بوده و همکاری‌های دوجانبه بین پکن و مسکو به تدریج در حال گسترش است و تجارت مشترک 220 میلیاردی دلاری دو کشور در حال افزایش است.

رئیس جمهور روسیه در این گفتگو چین را شریک تجاری اصلی روسیه خواند چرا که اژدهای زرد بزرگترین مصرف کننده منابع انرژی روسیه است و روسیه  از نظر صادرات نفت به چین مقام اول را دارد. پوتین هم چنین گفته است پنج سال پیش، همراه با شما، خط لوله گاز سیبری را راه‌اندازی کردیم و امروز روسیه مقام اول را از نظر عرضه گاز طبیعی به چین کسب کرده است. گفتگوی دو رهبر اندکی پس از تحلیف دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا صورت گرفت. از فوریه 2022، پوتین دو بار از چین بازدید کرده است، اولین بار فقط چند روز قبل از شروع تهاجم تمام عیار به اوکراین و بار دیگر در ماه مه 2024. شی در مارس 2023 از روسیه بازدید کرد. پکن همچنین خود را به عنوان میانجی بین روسیه و اوکراین قرار داده است و لی هوی فرستاده خود را در چندین دور دیپلماسی به  اروپا فرستاده است.

به نظر می رسد که بیشترین نگرانی کرملین به تشدید تحریم ها بر می‌گردد چرا که پس از تحریم‌های جدید ایالات متحده علیه تجارت نفت روسیه در 10 ژانویه، صادرات نفت خام روسیه از طریق دریا در هفته گذشته شاهد بیشترین کاهش در دو ماه گذشته بود. بر اساس داده‌های تحلیل‌شده صادرات نفت خام روسیه در یک دوره چهار هفته‌ای، در هفته گذشته سطح زیر سه میلیون بشکه در روز  را نشان داد. پس از اعمال آخرین تحریم ها، اختلالاتی در صادرات نفت خام روسیه ایجاد شده است و خریداران به دنبال منابع دیگری برای سوخت هستند. همزمان هند اعلام کرد کشتی‌های تحت تحریم‌ها که قراردادهای تحویل آنها تا 10 ژانویه منعقد شده است، می‌توانند تا 12 مارس که دوره تحریم‌ها به پایان می‌رسد، بار را در بنادر خود تخلیه کنند. ارزش صادرات مسکو در هفته منتهی به 19 ژانویه به 1.38 میلیارد دلار کاهش یافت. صادرات نفت خام روسیه از طریق دریا به اروپا متوقف شده و جریان صادرات به بلغارستان نیز در پایان سال 2023 به پایان رسید. هم چنین مسکو پس از توقف صادرات به لهستان و آلمان در اوایل سال 2023،  صادرات روزانه حدود 500 هزار بشکه را از دست داد.

در حال حاضر اولویت ترامپ پایان دادن به جنگ اوکراین است جنگی که وی آنرا احمقانه خوانده و گفته است چنانچه او در کاخ سفید می‌بود این جنگ شروع نمی‌شد. دونالد ترامپ می افزاید پوتین در حال ویران کردن روسیه است و این راهی برای اداره یک کشور نیست. در واکنش به اظهارات ترامپ،  سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه سه شنبه هفته پیش از روش های اعلام شده توسط دونالد ترامپ، رئیس جمهور جدید آمریکا برای ارتقای منافع آمریکا در جهان انتقاد کرده و می‌گوید که تغییر قدرت در واشنگتن به هیچ وجه به معنای تغییر در منافع آمریکا در سیاست خارجی نیست. سرگئی لاوروف در یک کنفرانس مطبوعاتی که در آن از وی در مورد اولین احکام و برنامه‌های ترامپ پرسیده شد، گفت این امر نشان دهنده روش هایی است که رئیس جمهور ترامپ و دولت او برای ارتقای منافع ایالات متحده در صحنه بین المللی برنامه ریزی می‌کنند. لاوروف همچنین در پاسخ به سوالی درباره تصمیم ترامپ برای خروج آمریکا از سازمان‌ها و معاهدات بین‌المللی و ادعاهای ارضی رئیس‌جمهور جدید آمریکا در قبال گرینلند و پاناما، خاطرنشان کرد، منافع در این است که همیشه قوی‌تر از هر رقیبی باشیم. وی در رابطه با کانال پاناما افزوده است که  روسیه بار دیگر بر تعهد خود به بی طرفی در رژیم حقوقی بین المللی این سرزمین در معاهده امضا شده بین آمریکا و پاناما تاکید دارد و  روسیه از ترامپ برای حل مناقشه روسیه و اوکراین انتظار ابتکارات مشخص دارد و ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه می‌خواهد با رئیس‌جمهور جدید آمریکا دیدار کند.

اکنون سه سال پس از دستور حمله به اوکراین و 11 سال پس از ورود نیروهای روسی به شبه جزیره اوکراینی کریمه طرفین از این منازعه خسته شده اند چرا که به اذعان ترامپ روسیه و اوکراین به ترتیب یک میلیون و 700 هزار نیرو را از دست داده اند لذا نظر می رسد روسیه با بهره گیری از حمایت پکن مایل به مذاکره درباره ضمانت‌های امنیتی برای اوکراین است، اما اولویت کرملین در مذاکرات آتی با ایالات متحده ایجاد یک معماری امنیتی جدید در سراسر فضای اوراسیا خواهد بود و همزمان مسکو می خواهد در سیستم امنیتی اروپا در آینده نقش مهم داشته باشد چرا که بر این باور است  که قدرت های غربی در سال های اخیر از اوکراین به عنوان ابزاری برای تضعیف روسیه از طریق کمک های نظامی ارائه شده به کی یف استفاده کرده اند.

علی بمان اقبالی زارچ، کارشناس ارشد مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی

 (مسئولیت محتوای مطالب برعهده نویسندگان است و بیانگر دیدگاه‌های مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی نیست)