ششمین دوره انتخابات پارلمانی عراق طی دو مرحله در روزهای یکشنبه 18 آبان 1404 (9 نوامبر 2025) رای گیری ویژه نیروهای مسلح و آوارگان و سه شنبه ۲۰ آبان (۱۱ نوامبر ۲۰۲۵) با حضور شهروندان این کشور برگزار شد. بر اساس اعلام نتایج انتخابات پارلمانی از سوی کمیسیون عالی انتخابات عراق،  ائتلاف « سازندگی و توسعه» نزدیک به «محمد شیاع السودانی» نخست وزیر کنونی عراق، با کسب 46 کرسی در جایگاه نخست قرار گرفت .

جمعیت عراق بالغ بر ۴۶ میلیون نفر و از 30 میلیون نفر واجد شرایط شرکت در انتخابات، تعداد 21404291 کارت بیومتریک برای اشخاص صادره شده که از این تعداد حدود 12009453 شهروند این کشور در انتخابات حضور یافته و آرای خود را در صندوق های رای ریختند و بدین ترتیب کمیسیون عالی انتخابات میزان مشارکت نهایی در انتخابات پارلمانی را ۵۶.۱۱ درصد اعلام کرد.

براساس گزارش کمیسیون عالی انتخابات عراق در این دوره ۳۱ ائتلاف انتخاباتی، ۳۸ حزب به علاوه ۷۹ نامزد مستقل در این دوره از انتخابات ثبت نام کرده و تعداد کاندیداها 7768 نفر که 5520 نفر مرد و 2248 نفر زن تشکیل می دادند. 

از 329 کرسی پارلمان، ائتلاف ها و احزاب شیعه موفق به کسب 187 کرسی، ائتلاف ها و احزاب سنی 77 کرسی، احزاب و ائتلاف های اکراد 56 کرسی و اقلیت ها جمعا 9 کرسی شدند.

در پی ارائه لایحه اصلاح قانون انتخابات در اوایل فروردین 1402 از سوی دولت محمد سودانی به مجلس و تصویب آن توسط نمایندگان پارلمان، مجددا انتخابات مجلس به روش سانت لیگو برگزار شد. بدین ترتیب حوزه‌های متعدد انتخاباتی به یک حوزه در هر استان تبدیل شد – به استثنای بغداد و موصل که هر کدام به دو حوزه انتخابیه مستقل تقسیم می‌گردند -  و همچنین محدودیتی بر تعداد نامزدهای موجود در لیست های انتخاباتی اعمال می‌کند و تضمین می دهد که این تعداد از کرسی‌های اختصاص یافته بر هر حوزه فراترنرود. بر همین اساس سی درصد از کرسی‌های هر حوزه به نامزدهایی تعلق می‌گیرد که بیشترین آراء را کسب کرده و از 5/1 درصد فراتر نرود در حالی که 70 درصد کرسی‌ها برای نامزدهای لیست های انتخاباتی اختصاص خواهد یافت. لذا فضای رقابتی بین گروه‌های انتخاباتی شدیدتر و همین امر باعث شده  که اغلب گروه‌های انتخاباتی به صورت منفرد وارد کارزار انتخابات شوند. اعمال مجدد این روش انتخاباتی منجر به عدم موفقیت نامزدهای موسوم به تشرینی‌ها  در کسب آرای لازم جهت ورود به پارلمان  گردید.

کرسی‌های کسب توسط ائتلاف ها، احزاب و گروه‌های مختلف سیاسی بشرح زیر اشاره می‌گردد:
الف – ائتلاف و احزاب شیعیان( 187 کرسی)

سازندگی و توسعه (محمد شیاع السودانی) 46، دولت قانون (نوری المالکی) 28،  الصادقون (قیس الخزعلی) 27، نیروهای دولت ملی (سید عمار حکیم) 18، سازمان بدر (هادی العامری) 18، خدمات (شبل الزیدی) 9، الاساس (محسن المندلاوی) 8، آَشراق کانون 8، تصمیم 6، جنبش حقوق (حسین المونس)5، ابشر یا عراق (همام حمودی)4، سومریون 2، تحالف صلاح الدین 1، الفاو زاخو1، ادراک 1، ثابتون، البدیل 1، دعم الدوله 1، دیالی اولا 1 و شراکتنا فی صلاح الدین 1 کرسی کسب نمودند.

ب – ائتلاف و احزاب اهل سنت(77کرسی)

حزب تقدم( الحلبوسی) 33، العزم(مثنی السامرائی) 15، السیاده(خمیس الخنجر)9، الحسم(ثابت العباسی)6 ، نینوی لاهلها 3، الجماهیر الوطنیه 3، التفوق 3، الجبهه  الترکمانیه 2، التحالف العربی 1، الهویه الوطنیه 1 و المشروع العربی 1 کرسی کسب کردند.

ج -  ائتلاف و احزاب کردی(56 کرسی)

حزب دمکرات 26، اتحادیه میهنی 17، جریان الموقف 5، اتحاد اسلامی 4، نسل جدید 3 و عدالت اسلامی 1 کرسی کسب نمودند.

د – اقلیت ها( 9 کرسی)

مسیحیان: پنج کرسی (شامل شهرهای بغداد، موصل، بصره، کرکوک و اربیل، ایزدی‌ها: یک کرسی (مربوط به استان نینوا)، شَبَک‌ها: یک کرسی(شبکی‌ها، قومی هستند حدود 350 تا 500 هزار نفره که در شمال‌ غربی عراق و عمدتاً در شهر موصل زندگی می‌کنند)، صابئیان مُندایی: یک کرسی (صابئین مندایی در عراق از پیروان حضرت یحیی بن زکریا و از اقلیت‌های این کشور در بغداد هستند) و کُرد‌های فِیلی: یک کرسی (کُردهای فیلی عراق از طوایف کُرد و شیعه‌مذهب با ریشه ایرانی) کسب کردند.

میزان مشارکت در پنج دور انتخابات گذشته : 
اولین انتخابات پارلمانی در سال 2005 میلادی برگزار شد. میزان مشارکت در این انتخابات 70 درصد که با پیروزی ائتلاف یکپارچه عراق (الائتلاف العراقی الموحد) با 128 کرسی همراه شد، ائتلاف کردستان (کُردها) با 53 کرسی و جبهه التوافق (اهل سنت) با کسب 44 کرسی در رده‌های دوم و سوم قرار گرفتند.

دومین دور انتخابات پارلمانی عراق در سال 2010 میلادی برگزار شد که با مشارکت 4/62 درصدی همراه شد و طی آن فهرست العراقیه به‌ریاست ایاد علاوی، 91 کرسی، ائتلاف دولت قانون به‌ریاست نوری المالکی 89 کرسی و ائتلاف الوطنی العراقی هم 70 کرسی کسب کردند.

سومین دور انتخابات پارلمانی عراق در سال 2014 میلادی با مشارکت 60 درصدی انجام و با پیروزی قاطع ائتلاف دولت قانون به‌ریاست نوری المالکی همراه شد، ائتلاف المواطن با 30 کرسی و ائتلاف الاحرار با کسب 28 کرسی در رتبه‌های دوم و سوم قرار گرفتند.

چهارمین دور انتخابات در سال 2018 میلادی با مشارکت 44 درصدی برگزار شد که ائتلاف سائرون با به دست آوردن 54 کرسی، ائتلاف الفتح با کسب 48 کرسی و ائتلاف النصر (به‌ریاست حیدر العبادی) با به دست آوردن 42 کرسی رتبه‌های نخست تا سوم را به خود اختصاص دادند.

پنجمین دور انتخابات پارلمانی عراق هم در سال 2021 میلادی با مشارکت 40 درصدی برگزار شد که جریان صدر (الکتله الصدریه) توانست 73 کرسی کسب کند و پس از آن، ائتلاف تقدم (وابسته به اقلیت اهل‌سنت) با 37 کرسی و ائتلاف دولت قانون هم با کسب 33 کرسی در رتبه‌های دوم و سوم قرار گرفتند.

یکی از چالشهای این دور از انتخابات، انتقادات و تحریم انتخابات بود که از سوی مقتدی صدر اتخاذ و عملی شد. مقتدی با توجه به سابقه عدم موفقیت در تشکیل دولت در پی کسب اکثریت کرسی‌های پارلمان در انتخابات 2021 و انتقاد از فساد و ساختار موجود دولت و همچنین حفظ بسیج طرفداران خود، ضمن تحریم شرکت در انتخابات، از کاندید شدن طرفداران خود نیز ممانعت کرد. به گفته مقتدی صدر - در توجیه این تصمیم - قدرت «جنبش ملی شیعه» با تعداد کرسی‌های پارلمانی یا مناصب تأثیرگذار در دولت سنجیده نمی‌شود، بلکه از عمق ایمان مذهبی، ثبات رهبری آن و اطاعت فرزندانش که به مسیر اصلاحات متعهد هستند، نشآت می‌ گیرد و این جنبش، جنبشی برای رساندن پیام است، نه جنبشی برای کسب قدرت. وی در ادامه می افزاید این یک پروژه ملی اسلامی است که بر اساس اطاعت آگاهانه، فداکاری و اعتقاد به عدالت بنا شده است، نه بر اساس دستاوردهای سیاسی فوری یا امتیازات شخصی. وی در پایان سخنان خود به این نکته اشاره می‌کند که کناره‌گیری از مناصب دولتی، این جنبش را تضعیف نمی‌کند، بلکه برعکس، وجهه آن را به عنوان یک جنبش انقلابی و اصلاح‌طلب که با تکیه بر یک میراث ایدئولوژیک عمیق، در پی محافظت از عراق در برابر استبداد و فساد است، تقویت می‌کند.

در بیانیه ای تحت عنوان « گله مندی از سر محبت » که از سوی مقتدی صدر صادر گردید ضمن انتقاد از دعوت به تشویق شیخ عبدالمهدی الکربلایی نماینده آیت الله سیستانی و تولیت حرم امام حسین(ع) به مشارکت در انتخابات و انتخاب اشخاص اصلح، آمده است: با توجه به غرق شدن دولت در فساد، این دعوت به مشارکت در انتخابات بی فایده خواهد بود زیرا در صورت انتخاب فرد صالح، وی مجبور به ائتلاف با فاسدان خواهد شد و لذا اصلاح دولت امکان پذیر نخواهد بود.
حرم امام حسین(ع) نیزطی واکنشی در پاسخ به اقدام مقتدی صدر در سایت فیسبوک خود پیام مقتدی را تلاشی برای مصادره شعار اصلاح طلبی و حمله به منبر مرجعیت خواند و در ادامه تاکید داشت شیخ عبدالمهدی الکربلایی مدافع فاسدان نبوده و دعوت ایشان به مشارکت سیاسی یک موضع اصولی و منطبق بر دیدگاه مرجعیت عالی بوده است.

در ادامه علیرغم این که حرم امام حسین(ع) سریعا اقدام به حذف این پیام از سایت خود نمود اما این مطلب در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی بطور وسیع پخش و واکنشهای مختلف و متعددی به همراه داشته است.

در برخی از شهرها از جمله تکریت، موصل و دیاله ضمن حذف شخصیت ها و چهره‌های موسوم به جنبش تشرینی‌ها، نمایندگانی از بدر و العصائب موفق به کسب کرسی شدند و بدین ترتیب نیروهای سکولار و لیبرال عراق که همواره حامی یک دولت مدنی و غیرفرقه‌ای بوده‌اند، به عنوان یکی از بزرگترین بازندگان انتخابات شناخته شدند.
جنبش مدنی، با وجود امیدها برای بهره بردن از سرخوردگی عمومی نسبت به سیاستمداران موجود، نتوانست نارضایتی عمومی را به دستاوردهای انتخاباتی تبدیل کند، و بدین ترتیب یک شکست غیرمنتظره و شدید را برای هواداران و حامیان فکری خود رقم زد.

سیدمحمدرضا روحانی کارشناس مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی

(مسئولیت محتوای مطالب برعهده نویسندگان است و بیانگر دیدگاه‌های مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی نیست)