با حضور ترامپ در کاخ سفید، تغییرات چشمگیری را در عرصه بینالمللی و منطقهای شاهد هستیم که رهآوردهای مختلفی را در ارتباطات و تعاملات دول مختلف به ارمغان میآورد. در همین راستا رونق روزافزون تماسهای تلفنی(تلفن همراه) سران کشورهای مختلف برای دسترسی هر چه سریعتر به دیدگاههای همتایان و در واقع ترجمان تأثیر رشد و سرعت دانش عصر دیجیتال در دیپلماسی کشورهای مختلف بیش از همه جلب توجه مینماید؛ بهطوری که در سه ماه کلیدداری ترامپ در کاخ سفید، دهها تماس تلفنی در سطح رهبران اروپایی؛ آمریکایی و آسیایی و غیره را در موضوعات مهم بینالمللی شاهد هستیم. در این زمینه ضرورت نقشآفرینی کشورمان از طریق رئیسجمهور پزشکیان میتواند به موفقیت سیاست خارجی در عرصههای مختلف کمک شایانی نماید. در ادمه به نمونههایی از دیپلماسی تلفن همراه اشاره میگردد.
الف: بحران اوکراین
در عصر هوش مصنوعی؛ دیپلماسی جدید تلفنهای همراه در انقلابهای ژئوپلیتیکی حرف خود را میزند و از زمان بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید، که برای پایان دادن به جنگ در اوکراین بر روی شتابدهنده پا گذاشته است، تلفنها بیش از هر زمان دیگری از واشنگتن به پاریس، از لندن، کیف و حتی مسکو زنگ میخورند. امانوئل مکرون تقریباً هر روز با همتایان اوکراینی و آمریکایی خود صحبت میکند. همچنین فرکانس مشابه با کایر استارمر، نخستوزیر بریتانیا، فعال است. در واقع یک دیپلماسی جدید، مستقیمتر و خودجوشتر است که از تبادل نظر مکرر و سریعتر بین رهبران تشکیل شده است. البته این گونه تعاملات جدید نیستند و احتمالاً در اوج بحرانها مکرر بودهاند. اما این به شخصیتها نیز بستگی دارد؛ در این مقطع دونالد ترامپ نشان داده که تماسهای بدون واسطه را دوست دارد و از اولین دوره ریاست جمهوری خود (2017-2021) توانسته است با این روش ارتباط برقرار کند. به هر حال ارتباطات سرعت زیادی گرفته و در واقع تغییر سرعتی وجود دارد که منجر به تغییر در ماهیت روابط میشود؛ البته در مورد دونالد ترامپ، به نظر میرسد دو تماس تلفنی او با ولادیمیر پوتین در ماههای فوریه و مارس 2025 میلادی، که به تعبیر اروپاییها؛ رئیس جمهور روسیه را از انزوای خود از غرب خارج کرد، از یک روند دیپلماتیک سنتی پیروی کرده است.
ب: توافق اقتصادی یا جنگ تعرفهها دو سوی آتلانتیک
کایر استارمر، نخست وزیر بریتانیا و دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، یکشنبه گذشته تلفنی درباره یک توافق اقتصادی دوجانبه گفتگو کردندکه در بخشی از این گفتگوها، نخست وزیر و رئیس جمهور ترامپ پیشرفتهای انجام شده را بررسی نمودند. در واقع بریتانیا در حال رایزنی با ایالات متحده بر روی یک توافقنامه رونق اقتصادی است که بر اساس قدرت مشترک تعهدات طرفین به امنیت اقتصادی میباشد. در حال حاضر سؤال مهم در مورد میزان و چگونگی اعمال تعرفهها بر غولهای فناوری آمریکایی از سوی انگلیس و به نوعی جنگ تعرفهها است. همچنین در بین همسایگان، دونالد ترامپ، روز جمعه پس از اولین تماس تلفنی خود با نخست وزیر جدید کانادا، مارک کارنی، لفاظیهای خود در مورد همسایهاش را کاهش داده و اشارهای به فرماندار ایالت 51 آمریکا وجود نداشته است و نخست وزیر کانادا به نوبه خود اعلام نمود که رهبر کاخ سفید امروز به حاکمیت کانادا احترام میگذارد.
ترامپ وعده داده است که در دوم آوریل تعرفههای مختلفی را بر شرکای تجاری آمریکا از جمله کانادا اعمال خواهد کرد. وی پس از تماس تلفنی گفته است: " فکر میکنم اوضاع بین کانادا و آمریکا بسیار خوب پیش خواهد رفت و تماس بسیار سازندهای داشتیم و ما در بسیاری از چیزها توافق داریم." البته پس از آنکه ترامپ در اوایل این هفته تعرفه 25 درصدی بر خودروها و قطعات وارداتی را اعلام کرد، کارنی روز پنجشنبه گذشته پیشنهاد نمود که کشورش روابط اقتصادی متقابل خود با همسایه خود را مورد ارزیابی مجدد قرار دهد؛ زیرا روشن است که ایالات متحده دیگر شریک قابل اعتمادی نیست. وی در عین حال آخرین تماس تلفنی با ترامپ را مثبت، صمیمانه و سازنده ارزیابی نموده و افزود: " ما امروز پیشرفت کردیم، اما این آغاز مذاکرات است و همانطور که ترامپ بیان کرد، توافق شد پس از انتخابات 28 آوریل کانادا، مذاکرات جامع را درباره یک رابطه جدید اقتصادی و امنیتی آغاز نماییم."
ج: دوستان قدیمی، اردوغان و پوتین
این دو رهبر سابقه ریاستی مشابهی در دو کشور مهم محور اورآسیا دارند و علیرغم چالشها و موانع گسترده، روابط دو جانبه را به خوبی مدیریت نمودهاند. در عین حال که ترکیه عضو ناتو میباشد، روابط اقتصادی با روسیه پس از منازعه اوکراین از 16 میلیارد دلار به 60 میلارد دلار رسیده است. رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور ترکیه و ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه، طی یک تماس تلفنی برای حل و فصل بحرانهای منطقهای با یکدیگر توافق کردند. از سویی رئیس جمهور ترکیه در بیانیهای اعلام کرد که همکاری ترکیه و روسیه برای حل بحرانهای منطقه از اهمیت بالایی برخوردار است. هم چنین اردوغان بار دیگر تأکید کرد که ترکیه آماده میزبانی مذاکرات صلح است و از اقدامات مبتنی بر حسن نیت برای تضمین امنیت کشتیرانی تجاری در دریای سیاه که به روند صلح کمک میکند، استقبال مینماید. همچنین کشورش به نوبه خود تمام تلاشهای ممکن را انجام میدهد تا اجازه ندهد دریای سیاه به منطقه درگیری تبدیل شود. رئیس جمهور ترکیه پس از استقرار یک قدرت جدید متحد در دمشق، همکاری ترکیه و روسیه برای تضمین صلح پایدار در سوریه را مهم دانست. همچنین اردوغان و پوتین بر لزوم تضمین وحدت، حاکمیت و تمامیت ارضی سوریه تأکید کردند. دو رئیس جمهور به ویژه در مورد گفتگوی روسیه و آمریکا برای دستیابی به راه حل مسالمتآمیز پایان درگیری در اوکراین و از سرگیری مجدد توافق در مورد دریای سیاه تبادل نظر کردند.
د: دوستان جدید در مسکو و ابوظبی
روابط روسیه و امارات متحده به ویژه پس از منازعه اوکراین، سیر صعودی فوقالعادهای داشته و گفته میشود بیش از صد میلیارد دلار از روسیه به امارات رفته است و این کشور به مقصد برتر گردشگری روسها بهجای قاره سبز تبدیل شده است. کاخ کرملین روز دوشنبه اعلام کرد، ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه با شیخ محمد بن زاید آل نهیان، رئیسجمهور امارات متحده عربی گفتگوی تلفنی داشته که طی آن درباره همکاری در اوپک پلاس و مذاکرات روسیه و آمریکا در مورد اوکراین بحث و تبادل نظر شده است. کرملین بدون ارائه جزئیات بیشتر افزوده است که رؤسای جمهور دو کشور ارزیابی مثبتی از سطح همکاری روسیه و امارات داشته و از هماهنگی نزدیک در گروه اوپک پلاس حمایت کردند؛ چرا که دو کشور برای توافقات اوپک پلاس بسیار مهم هستند و نقشی حیاتی در تضمین ثبات بازار دارند. همچنین در این تماس رئیسجمهور امارات حمایت خود را از گفتگوی روسیه و آمریکا در مورد مناقشه اوکراین ابراز کرده و از رایزنیهای روز دوشنبه در ریاض بین گروههای کارشناسی دو کشور استقبال نموده است؛ در عین حال که رئیس جمهور پوتین از رئیس امارات به خاطر میانجیگری در مبادلات زندانیان بین روسیه و اوکراین(که آخرین مورد در 19 مارس رخ داد و هر یک از آنها 175 زندانی را تحویل دادند) تشکر کرد.
علی بمان اقبالی زارچ،رئیس گروه مطالعات اورآسیا
(مسئولیت محتوای مطالب برعهده نویسندگان است و بیانگر دیدگاههای مرکز مطالعات سیاسی و بینالمللی نیست)