ایام دهه فجر به عنوان دهه پیروزی انقلاب اسلامی‌برای ملت ایران ماندگار و فراموش نشدنی است، اکنون بیش از ۴۶ سال از پیروزی انقلاب اسلامی ایران می‌گذرد ؛ انقلابی که با رساترین فریاد تاریخ ، به رهبری امام خمینی (ره) به فرجام رسید و ایشان برای حفظ آن، با تمام وجود تلاش کرد. انقلابی که مبتنی بر بینش عمیق توحیدی و الهام گرفته از انقلاب حسینی بود، که در آن عده ای قلیل، با اعتقادی وسیع و راسخ، حاکمیت طاغوتی را شکست دادند و چشم قدرتمندان را خیره ساختند. انقلابی که نماد اصلی آن طلوع روشنایی و رستگاری است . بدون شک سه عامل رهبری ؛ اتحاد و تمسک به اصول اسلامی نقش اساسی در پیروزی انقلاب اسلامی داشت. اساتید علوم سیاسی بر این باورند که انقلاب به مفهوم تغییرات بنیادین در تمامی زمینه‌های اجتماعی ، اقتصادی و به ویژه سیاسی زندگی می‌باشد ،تغییراتی که معمولا با خشونت و ایثار و فداکاری انسانی رو به رو است. به طور کلی می‌توان انقلاب اسلامی ایران را در کنار مبارزات بی نظیر ملت ایران به رهبری امام خمینی نتیجه سیاست های غلط قدرت های بزرگ به ویژه ایالت متحده امریکا، بریتانیا ، و شوروی سابق در مورد ایران در 200 سال پیش از انقلاب اسلامی ارزیابی نمود .

واقعیت این است که اسلام از زمان مبعث رسول مکرم (ص) توجه ویژه ای به تعاملات با غیر مسلمانان و همسایگان و سراسر گیتی داشته است امری که امروزه به زبان رایج سیاست خارجی نامیده می‌شود و اولین مولفه و نماد آن سندی بود که به دستور حضرت محمد (ص) تنظیم  گردیدکه از 53 ماده بیش از 30 ماده آن به روابط با غیرمسلمانان مربوط بود و لذا انقلاب اسلامى ایران که بى‏شک پدیده‏اى نوظهور در قرن حاضرمى‏باشد تحولى شگرف در عرصه روابط بین‏الملل و در معادلات سیاسى دولت هاى جهان پدید آورد. این رهبر تاریخ ساز انقلابى را بنیان نهاد که بسان تیغى دو لبه همزمان علیه کمونیسم و کاپیتالیسم به کار گرفته شد. ایشان با هدف مقابله با سلطه ابرقدرت هاى شرق و غرب، ملل اسلامى را به رویکردى مجدد به ارزشهاى اسلامى فرا خواندند و با قائل شدن رابطه‏اى مستقیم میان انقلاب و ایدئولوژى،  انقلاب را شرطى لازم و ضرورى براى تحقق آرمانهاى الهى و تعالى انسانى تلقى کردند، که در این راه در پیاده کردن نظریه خویش اهتمام نمودند و مهمتر اینکه در این رهگذر، علاوه بر اهتمام به حاکمیت آرمانها و ارزشهاى مذهبى، از هیچ کوششى براى تحقق جنبه‏هاى آزادی خواهانه و استقلال طلبانه نهضت فروگذار ننمودند و بدین ترتیب انقلاب به عنوان وسیله‏اى براى تحقق جمهوری اسلامی  قرار گرفت.

واقعیت این است که این انقلاب بزرگترین نوآوری سیاسی قرن بیستم به حساب می آمد و توانست با ارایه الگوی جدیدی از نظام سیاسی که در تقابل با نظام های موجود قرار داشت، داعیه دار طرحی نو و مقابله با هژمون آمریکا باشد. از سوی دیگر با تمسک به آموزه‌های دین اسلام که نقش اساسی در شکل دهی به انقلاب اسلامی داشت، توانست تئوری‌هایی را که علل شکل گیری انقلابها را در عاملی غیر مذهب و دین جستجو می‌کردند ، به زیر سؤال برده و با اتکاء به آن، نظام جهانی مبتنی بر دو قطبی را با چالش عمده مواجه سازد. ره آورد تأثیر گذار انقلاب اسلامی‌که سبب ایجاد موجی جدید در میان ملت های مسلمان شد، احیای دوباره گفتمان‌های به فراموشی سپرده شده هویت بخشی به مسلمانان در عرصه سیاست و اجتماع بوده است.

نهضت امام خمینی (ره) اوج گرایش اسلام واقعی بود و در واقع تحولات منطقه ای و بین المللی نتیجه تفکر و طرح امام خمینی (ره) و تلفیقی از هویت و توسعه بود.بزرگترین نوآوری انقلاب اسلامی را می‌توان از سویی احیای گفتمان‌هایی دانست که در بطن و ذات دین اسلام وجود داشته ، اما از جانب کشورهای جهان اسلام به فراموشی سپرده شده بودند.

این انقلاب با تأکید بر قدرت نرم افزاری فرهنگ و تفکر و نیز تفوق اندیشه ورزی بر ابزار انگاری، نوعی فعالیت فکری و فرهنگی را رقم زد که بر استقلال فکری و فرهنگی ملت های مسلمان استوار بود.انقلاب اسلامی ایران هر سه مولفه اصلی مشارکت جمعی مردم ، اصلاح و تغییر و مبارزه و نقش آقرینی رهبری را در خود جای داده و حتی با توسل به ارزش های دینی و معنوی تغییرات ماهوی را در تئوری انقلاب ایجاد نموده است . انقلاب اسلامی ایران ، انقلابی محدود به جغرافیای ایران نبوده و امروزه عملکرد و دستاورد سیاست خارجی مبتنی بر سه اصل عزت، حکمت و مصلحت توامان با تحولات مثبت در روابط با همسایگان بویژه با عربستان و تقویت نقش ایران در فرایند تغییرات در ژئوپلیتیک اورآسیا حکایت از آن دارد که کشورهای منطقه و قدرت های منطقه ای و بین المللی به اهمیت نقش کشورمان در تقویت و تحکیم صلح و ثبات در منطقه حساس خاورمیانه و جهان وقوف کامل دارند.

علی بمان اقبالی زارچ، رئیس گروه مطالعات اورآسیا