استقرار دوباره ترامپ در کاخ سفید منجر به دگرگونی‌های جدید و قابل توجهی در عرصه بین الملل شده است . رویکرد اعلامی و تهدید محور کاخ سفید، رهبران دول مختلف از روسیه تا دانمارک و کانادا و غیره را بر آن داشته تا با تکاپوی تمام عیار در فکر چاره اندیشی برای سیاست ورزی ترامپ و گذر از این مرحله حساس تاریخی باشند. در همین راستا ملانی جولی، وزیر امور خارجه کانادا، اخیرا اعلام کرد : قصد دارد یک پاسخ هماهنگ به تهدیدات تعرفه ای دونالد ترامپ علیه مکزیک، بریتانیا و اتحادیه اروپا، پیش از سفر به واشنگتن با هدف کاهش تنش ها پس از بازگشت به مجلس نمایندگان ارائه کند.

رئیس جمهور آمریکا در مبارزات انتخاباتی خود به شدت از شعار افزایش عوارض گمرکی بر محصولات برخی کشورها، از جمله آنهایی که نزدیکترین متحدان ایالات متحده هستند، استفاده کرده است تا امتیازاتی در پرونده‌های مختلف کسب کند. ملانی جولی به خبرنگاران در اتاوا گفته است که از قبل با همتای مکزیکی خود در تماس بوده است و با  مقامات اروپایی صحبت خواهد کرد. به گفته رئیس دستگاه دیپلماسی کانادا، از لندن گرفته تا پایتخت های اتحادیه اروپا، بحث هایی با هدف پاسخ های ممکن متفاوت به عوارض گمرکی صورت گرفته است؛ اما هدف  این است که این کار به گونه ای انجام پذیرد که از عوارض گمرکی اجتناب کنیم و معتقدیم که می‌توانیم این کار را انجام دهیم. از فحوای اظهارات وزیر خارجه کانادا می‌توان ارزیابی نمود که تمرکز اتاوا بر مذاکره بوده چرا که معتقدند دیپلماسی می‌تواند کارساز باشد و موجب گردد تا تعدیلی در تصمیممات ترامپ صورت پذیرد. البته کنترل مبادی مرزی و جلوگیری از قاچاق انسان و مواد مخدر نیز از موضوعات چالشی در مثلث آمریکا ، مکزیک و کانادا می‌باشد.

واقعیت این است که در قاره سبز چالش ها از تعرفه‌ها فراتر رفته و در کنار جنگ اوکراین، موضوع گرینلند به اولویت مهم دیپلماسی اروپایی تبدیل شده است در همین رابطه لارس لوکه راسموسن، وزیر امور خارجه دانمارک، علیرغم اصرار دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور جدید آمریکا، الحاق گرینلند توسط ایالات متحده، قلمروی خودمختار پادشاهی اسکاندیناوی را رد کرده و می‌گوید ترامپ گرینلند را نخواهد داشت. هم چنین وی با تاکید افزوده است: گرینلند گرینلند است و مردم گرینلند تحت حمایت قوانین بین المللی هستند و به همین دلیل است که من بارها تکرار کرده ام که در نهایت این گرینلند است که وضعیت گرینلند را تعیین می‌کند. هم چنین مته فردریکسن، نخست‌وزیر دانمارک، اخیرا با رهبران کلیدی اروپایی دیدار کرده تا گرینلند را از خواسته‌های دونالد ترامپ دور نگه دارد. صدراعظم آلمان پس از دیدار با فردریکسن می‌گوید که مرزها را نمی‌توان به زور تغییر داد. شواهد و واکنش های مقامات کپنهاگ به مواضع و سخنان ترامپ درباره گرینلند که از سال 1953 قلمرو دانمارک بوده و احتمال تصرف این سرزمین حتی با قوه قهریه، ؛ حکایت از نوعی ترس مضاعف دارد.

فردریکسن در یک روز، طی دیپلماسی فشرده ای با اولاف شولتز، صدراعظم آلمان در برلین، امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه در پاریس و مارک روته، دبیرکل ناتو در بروکسل دیدار نمود لذا باید اذعان نمود که سفر این رهبر نشان دهنده سطح فزاینده نگرانی در کپنهاگ در مورد تهدیدات ترامپ علیه گرینلند است که به گفته ترامپ برای امنیت آمریکا در قطب شمال حیاتی است و ثروت معدنی عظیمی را در خود جای داده است. فردریکسن همچنین هفته گذشته با دیگر رهبران شمال اروپا دیدار کرد و گفت: ما بخشی از یک جامعه قوی اروپایی هستیم که با هم می‌توانیم با چالش های پیش رو مقابله نماییم چرا که ما قبلا با چالش های بزرگی روبرو بوده ایم. همکاری اروپا ارزش خود را در مدیریت یک سری بحران در سال های اخیر ثابت کرده است. واقعیت مهم این است که اروپا در یک وضعیت جدی جنگ جدید و تغییرات ژئوپلیتیک قرار دارد که بیش از همه می‌تواند به نفع روسیه و تغییر دهنده معادلات در جنگ اوکراین باشد البته هنوز تحلیل دقیقی و اقناعی در مورد دلایل اساسی این درخواست و موضع گیری ترامپ وجود ندارد و سوال مهم این است که ترامپ مخالف جنگ و توصیه کننده صلح به پوتین؛ چگونه به فکر اشغال گرینلد است؟! در یک کنفرانس مطبوعاتی، هیچ یک از رهبران اروپایی به طور مستقیم به رئیس جمهور جدید آمریکا یا جزیره بزرگ واقع در قطب شمال اشاره نکردند. اما از سویی پس از بحث در مورد جنگ در اوکراین، اولاف شولتز تاکید کرد که مرزها نباید به زور جابجا شوند وی افزود: دانمارک و آلمان دوستان نزدیک هستند و نگاه بسیار مشابهی به جهان دارند.از سوی دیگر مته فردریکسن، نخست وزیر دانمارک اعلام نمود قاره ما بر این ایده استوار است که همکاری، به جای رویارویی، منجر به صلح، پیشرفت و رفاه خواهد شد.

 ترامپ برای اولین بار ایده خرید گرینلند توسط ایالات متحده را در اولین دوره ریاست جمهوری خود مطرح کرد که فردریکسن به شدت آن را رد کرد و دولت دانمارک هفته گذشته تصمیم گرفت تا حدود 2 میلیارد یورو از جمله برای خرید سه کشتی جدید در قطب شمال، پهپادهای دوربرد اضافی و تقویت ظرفیت ماهواره ای اختصاص می دهد.

به نظر می رسد رهبران اروپایی در قالب ظرفیت کشوری و نهادی در تلاش تمام عیار برای هماهنگی و کاهش تنش با تیم جدید حاکم در کاخ سفید می‌باشند و لذا در اولین گفتگوی تلفنی بین خانم کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا، اتحادیه اروپا و ایالات متحده بر لزوم حفظ فشار حداکثری بر روسیه توافق کردند. همچنین دو دیپلمات ارشد در مورد نیاز به همکاری برای دستیابی به صلح پایدار در اوکراین گفتگو نمودند. این اولین تماس بین کایا کالاس و مارکو روبیو پس از تهدیدهای مکرر دونالد ترامپ در مورد تجارت و دفاع بود. رئیس‌جمهور جدید آمریکا اخیراً اعلام کرد که کشورهای اروپایی مشمول تعرفه‌های گمرکی خواهند شد و این تنها راه برای رفتار عادلانه با ایالات متحده است. وی همچنین از اروپایی‌ها خواست هزینه‌های دفاعی خود را به پنج درصد تولید ناخالص داخلی افزایش دهند.

در مجموع در شرایط جاری بین المللی رهبران سیاسی قدرت ها و کشورهای مختلف سعی وافر دارند تا از جاه طلبی و همت منفعت طالبانه و تجارت محور ترامپ بهره حداکثری برده و با مهارت سیاسی و تمرکز بر الگوی مذاکره و تبادل امتیاز از آسیب های احتمالی و ضررهای جبران ناپذیر زورآزمایی با آمریکا پیش گیری نمایند و در این بزنگاه تاریخی کشور ما نیز می‌تواند با طراحی راهبرد دیپلماتیک حل وفصل اختلافات به ویژه با اروپا و حتی آمریکا و سهیم بودن در صلح و ثبات و تقسیم منافع در محور اورآسیا با هدف تقویت تعاملات با دول همسایه و حوزه پیرامونی به موفقیت شایان توجهی دست یابد.

علی بمان اقبالی زارچ، کارشناس ارشد اورآسیا

   (مسئولیت محتوای مطالب برعهده نویسندگان است و بیانگر دیدگاه‌های مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی نیست)