سی و پنج سال پیش تیرباران زوج چائوشسکو در سناریویی مبهم و در پادگانی در نزدیکی شهر تیرگوویشته (مرکز دراکولا) صورت پذیرفت و مجموعه تحولات اعتراضی و نهضت اجتماعی در کمتر یک هفته به اوج خود رسیده و با خارج شدن اوضاع از کنترل سیستم بسیار بسته و امنیتی رومانی، گروهی تحت عنوان جبهه نجات ملی به رهبری یون ایلیسکو از مغضوبین حزب کمونیست، قدرت را بدست گرفتند. اکنون مردم رومانی معتقدند از سویی چائوشسکو پروژه‌های عمرانی عظیم با اجرای ریاضت اقتصادی اجرا نموده است که کاخ پارلمان به عنوان بزرگترین ساختمان اداری دنیا پس از پنتاگون، کانال دانوب دریای سیاه از آن جمله می‌باشد و از سوی دیگر مردم در شبکه جهانی ارتباطات و دموکراسی قرار گرفته اند. ولی هم چنان سؤالات بی پاسخی در مورد تحولات خونین رومانی وجود دارد که مهمترین آنان عبارتند از :
الف) چرا چائوشسکو نتوانست به فرایند اصلاحات سیاسی و واگذاری مسالمت آمیز قدرت به پیوندد ؟
ب) چرا تعداد قربانیان حوادث دسامبر رومانی قبل از اعدام چائوشسکو که تنها کمتر از ۵۰ نفربود پس از اعدام وی به بیش از ۱۰۰۰نفر رسید ؟
د) امریکایی‌ها و شوروی سابق و قدرت های خارجی به ویژه دستگاههای اطلاعاتی و امنیتی کشورهای همسایه رومانی چه نقشی در روند انقلاب این کشور داشتند ؟
فروپاشی شوروی سابق و فرو ریختن دیرک خیمه‌های اردوگاه کمونیسم در شرق اروپا را می‌توان نتیجه زورآزمایی دو جبهه در جنگ سرد در دهه پایانی قرن بیستم قلمداد نمود ؛ این نزاع دموکراسی و اقتصاد بازار با کمونیسم بود البته نتایجی چون بحران‌های قره باغ ، کوزوو ، بوسنی ، آبخازیا و ترانس نیستر به ارمغان آورده و ترکش های آن از میان ملت های مذکور قربانیان زیادی گرفت که بیشترین آنان از مسلمانان بوسنی و کوزوو بودند.
چائوشسکو رهبری مقتدر ، تمامیت خواه و دیکتاتوری سازنده بود در ۲۶ ژانویه ۱۹۱۸در خانواده ای کشاورز و پر جمعیت در منطقه الت رومانی متولد و پس از ۷۱ سال زندگی پر فراز و نشیب و تجربه نمودن کارگری کارخانه ، مبارز سیاسی و زندانی ، رئیس شاخه جوانان حزب کمونیست ، رئیس جمهوری و رهبری کشور از ۱۹۸۹ـ ۱۹۷۴ و داشتن سه فرزند در ۲۵ دسامبر ۱۹۸۹ در یک دادگاه نظامی‌کوتاه و سریع محاکمه و بدلیل عدم پاسخگویی به قاضی ، دادستان و عوامل دادگاه صحرایی و به رسمیت نشناختن آنان همراه با همسرش به اعدام محکوم شده و به شکل رقت آمیزی با رگبار چندین گلوله و با دست های بسته به قتل رسید.
اسناد تاریخی گواه آن است که در ماه مارس ۱۹۸۹ میهای چائوشسکو برادر بزرگتر دیکتاتور رومانی که در اتریش به سر می‌برد در تماسی تلفنی هشدارهایی را به رهبر رومانی داده و در آن زمان با سفری کوتاه به بخارست برادر کوچکتر را در جریان ارزیابی و جمع بندی اش از اراده و تصمیم قدرتهای بزرگ برای حمایت همه جانبه از تغییرات در حاکمیت سیاسی ارودگاه کمونسیم می دهد ؛ در همین راستا در گزارش سازمان اطلاعات رومانی در خصوص تحولات دسامبر ۱۹۸۹ اینگونه آمده است : گورباچف پس از آخرین اجلاس سران ورشو در مسکو در اوایل دسامبر ۱۹۸۹ در ملاقاتی خصوصی نتوانست آقای چائوشسکو را به پذیرش ضرورت انجام تغییر و تحول در حاکمیت سیاسی و واگذاری مسالمت آمیز قدرت وادار نماید و رهبر حزب کمونیست رومانی غافل از آینده تلخ و خونین خود به گونه ای اعتراضی ملاقات را نیمه تمام گذاشت و بدون خداحافظی و بدرقه رسمی مسکو را به سمت بخارست ترک نمود.
چائوشسکو پس از بازگشت از تهران در یک نطق زنده را دیو و تلویزیونی عوامل نا آرامی در تیمشوارا را گروهی اخلالگر و عوامل امپریالیست خوانده و برگزاری تجمعی بزرگ در حمایت از سوسیالیست و رهبر محبوب در بخارست را برای روز ۲۱ دسامبر ۱۹۸۹ اعلام می نماید. وی در این میتینگ باصطلاح همبستگی در حالی که نوید اصلاحات و افزایش حقوق را می داد با اعتراضات مواجه و مجبور به فرار از بخارست شد ولی همکاری سرویس های اطلاعاتی خارجی و عوامل داخلی شان موجب دستگیری زوج چائوشسکو گردید و تشکیل دادگاه نظامی ، محاکمه سریع و ابهام آمیز و اعدام چائوشسکو و همسرش که نقش نفر دوم کشور را برعهده داشت سرآغاز مجموعه ای از تحولات خونین و درگیری‌های خیابانی بود که برای انقلاب رومانی یکهزار کشته و هزاران مجروح بر جای گذاشت. رومانی و دیگر کشورهای کمونیستی سابق در یک دوره ۴۵ ساله حکومت متمرکز و خفقان سیاسی شرایط بسیار سخت اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی و به ویژه معیشتی تحمل نموده و مردم این کشورها برای رسیدن به دموکراسی و آزادی و زندگی بهتر و ایجاد تغییرات اساسی در ساختارهای حکومتی و امنیتی تلاس بی امانی را از اواسط دهه هشتم قرن بیستم آغاز نموده و پس از فداکاری و مجاهدت در عین بهره مندی از حمایت همه جانبه دنیای غرب در سال ۱۹۹۰ با پنج دهه دیکتاتوری کمونیستی و ریاضت اقتصادی خداحافظی کرده و تجربه کردن مسیر آزادی و اقتصاد آزاد و زندگی بهتر را شروع کردند و اکنون بیشتر این کشورها هم عضو ناتو و هم عضو اتحادیه اروپا شده اند و شاخص های زندگی و وضع اقتصادی مردم بمراتب بهبود یافته است.
در یک جمع بندی می‌تون اذعان نمود یکی از ضعف های مهم دیکتاتورها اعتماد به نفس بیش از حد بود . در جهان معاصر یکی از عوامل موفقیت کشورهاتوجه و محاسبه دقیق وزن و ظرفیت کشورشان می‌باشد این در حالی است که تلاش برای انجام کارها و پروژه‌هایی که از ظرفیت رومانی در پازل جغرافیایی و سیاسی یک کشور مرکز و شرق اروپا فراتر بود در دوره چائوشسکو صورت پذیرفت که موجب استقراض خارجی زیاد شده و تصمیم رهبری رومانی به پرداخت مطالبات خارجی که در اوایل ۱۹۸۰ حدود ۲۵ میلیارد دلار بود و در نتیجه در یک دهه شرایط سخت و ریاضت اقتصادی بر مردم تحمیل گردیدکه منجر به فروپاشی نظام حاکم شد.
همچنین در اکثر کشورهای جهان همواره دستگاههای اطلاعاتی نقش مهمی در حفظ قدرت دارند ولی در رومانی پررنگ شدن نقش سازمانهای اطلاعاتی و امنیتی خصوصا سکوریتاته در مهندسی اداره کشور و اختیارات تام در برخورد با مردم ، امری که موجب ایجاد فضای پلیسی و بی اعتمادی روانی مردم به یکدیگر و به حاکمیت کشور شده بود سبب این تحول گشت و موضوع مهم تر این که در نظام های حاکمیتی و در وضعیت انسجام جوامع؛ باورهای دینی مردم نقش مهمی دارد در دوره وی بی احترامی به اعتقادات دینی مردم رایج بود بطوری که در دوره چائوشسکو اکثر کلیساها و مساجد بسته شده بود و مردم مراسم های دینی و انجام فرائض را مخفیانه انجام می دادند.
علی بمان اقبالی زارچ، رئیس گروه مطالعات اورآسیا
(مسئولیت محتوای مطالب برعهده نویسندگان است و بیانگر دیدگاه‌های مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی نیست)