تصمیم کره شمالی برای ارسال نیروی نظامی‌به نبرد اوکراین، کشورهای غربی را نگران کرده  است. این اقدام نه تنها یک موفقیت لجستیکی برای روسیه در ارسال نیرو از هزاران کیلومتر دورتر است،  بلکه پیامدهای مشارکت پیونگ‌یانگ در این درگیری ژئوپلیتیکی، ممکن است تنش ها را بخصوص در شبه جزیره کره و محیط پیرامونی چین افزایش دهد. با این حال باید توجه داشت که درمورد تاثیر پیونگ یانگ در این منازعه بزرگ نمایی نشود.

وضعیت کنونی 

متاسفانه حمله روسیه به اوکراین، جان انسان‌های زیادی را گرفته است.. صرفنظر از توفیقات روسیه در جنگ با اوکراین،  کمبود تجهیزات و تلفات سنگین بیش از نیم میلیون نفری، ارتش روسیه را دچار چالش جدی کرده است. بنابراین مسکو برای جنگ با همسایه غربی سراغ گسترش روابط با همسایه شرقی و متحد دیرینه خود رفته است.

در دیدار رهبران دو کشور در سال 2024، پیمانی استراتژیک امضا شد که یادآور توافق سال 1961 بین شوروی و کره شمالی است. طبق این پیمان، دو کشور متعهد شدند در صورت وقوع جنگ، به هر شکل ممکن از یکدیگر حمایت کنند. این پیمان شامل ۲۳ ماده است که یکی از آنها بر ارائه فوری کمک نظامی‌با استفاده از تمام ابزارهای موجود در شرایطی که یکی از طرفین به دلیل حمله مسلحانه در وضعیت جنگی قرار گیرد، تاکید دارد و به مدت نامحدود معتبر خواهد بود.

کمی‌پس از شروع جنگ اوکراین کره شمالی با ساخت و ارسال تسلیحات در جنگ  با اوکراین مشارکت کرد و اکنون شاهد اعزام نیروهای کره شمالی به میدان نبرد در خط مقدم جنگ اوکراین (منطقه کورسک) نیز هستیم. جزییات این کمک ها رسما اعلام نشده است.

 گزارش‌ها حاکی از آن است که تاکنون کره شمالی ۱۳,۰۰۰ کانتینر تسلیحات و مهمات به روسیه ارسال کرده است.گزارش می‌شود نیمی از گلوله‌های توپخانه‌ای مورد استفاده نیروهای روسی از کارخانه‌های کره شمالی تأمین می‌شود که با تمام ظرفیت فعالیت می‌کنند..  قبل از جنگ اوکراین تنها 30% ظرفیت این کارخانه‌ها فعال بودند. همچنین گزارشاتی از ارسال توپ ها و دیگر تسلیحات متعارف وجود دارد. البته کیفیت این تسلیحات از تجهیزات روسی پایینتر است .

از نظر نیروی انسانی، کره شمالی ۱۱,۰۰۰ سرباز به قلمرو روسیه اعزام کرده و پیش‌بینی می‌شود این تعداد تا ۱۰۰,۰۰۰ نفر (به صورت چرخشی و جایگزین) افزایش یابد. گفته می‌شود بخشی از آنها نیروهای خبره هستند.  

این به روسیه امکان می‌دهد که عملیات تهاجمی خود را ادامه دهد. همچنین ورود سربازان کره شمالی، از پیامدهای منفی اعزام نیروهای جوان آموزش‌ندیده به خط مقدم،که باعث انتقادات شهروندان روسی  از پوتین شده بود می‌کاهد.  همچنین روسیه از صنایع ارزان کره شمالی برای ساخت تسلیحات بهره می‌برد. با اینحال با توجه به وسعت و شدت این منازعه  و توجه به محدودیت های کره شمالی، مشارکت پیونگ یانگ صرفا بخشی از نیازهای مسکو را پوشش می دهد.

از آن سو به نظر می رسد این شراکت استراتژیک، برای کره شمالی مزایای چشمگیری به همراه دارد:

فروش سلاح و ارسال نیرو، اقتصاد تحریم‌زده و بسته پیونگ‌یانگ را تقویت می‌کند.  گفته می‌شود سربازان که ماهیانه تا 2000 دلار دریافت می‌کنند، تنها بخش کوچکی از حقوق خود را می‌گیرند.  همچنین روسیه با ارسال غذا و نفت به کره شمالی کمک می‌کند .

 کره شمالی حمایت سیاسی روسیه را به خصوص در شورای امنیت خواهد داشت. به علاوه می‌تواند مقداری از انزوای بین اللملی خود بکاهد و خود را فعال تر نشان دهد.

احتمالا کره شمالی به صورت متقابل به فناوری نظامی روسیه، از جمله سیستم‌های ماهواره‌ای برای بهبود دقت موشک‌ها، دسترسی پیدا می‌کند. اندیشکده هریتیج آمریکا نگران افزایش توانمندی اتمی‌کره شمالی از طریق همکاری با روسیه است. روسیه احتمالا از صنایع نظامی‌کره شمالی برای ساخت پهباد نیز استفاده نماید که نیازمند انتقال تکنولوژی آن به کره شمالی است .

در داخل کشور، پیونگ یانگ این مشارکت را به‌عنوان پیروزی در برابر نیروهای امپریالیستی غرب تبلیغ می‌کند و تصویری از قدرت در صحنه جهانی ارائه می‌دهد. همچنین از هم اکنون سربازان اعزامی و بستگانشان به عنوان گروه‌های وفادار به نظام، عضو حزب کمونیست می‌شوند و جایگاه اجتماعی بهتری پیدا می‌کنند. متقابلا این برای نظام سیاسی مزایایی خواهد داشت.

پیش بینی می‌شود پیونگ یانگ از این پس با جسارت بیشتری عمل کند که  نشانه‌های آن در افزایش تنش ها علیه کره جنوبی و ژاپن دیده می‌شود. رهبر کره شمالی اخیرا  صحبت از موشک های اتمی تاکتیکی کرده است و این کشور احتمال دارد دوباره آزمایشات اتمی را از سر بگیرد.

اوکراین:

واضح است ورود نیروهای کره شمالی، چالشی جدید برای اوکراین ایجاد کرده است. زلنسکی اخیرا به این مساله واکنش نشان داده و از تردید غرب در ارائه قابلیت‌های حملات دور برد انتقاد کرد و گفت: این تردید، موقعیت کی‌یف را تضعیف کرده و دشمنانش را جسورتر می‌کند. 

کره جنوبی:

 سئول این تحولات را به‌عنوان تهدیدی جدی برای امنیت خود تعبیر کرده و در نتیجه، همکاری‌های خود با ناتو را افزایش داده و سیاست‌های کمک نظامی‌به اوکراین را مورد بازنگری قرار داده است. سرویس اطلاعاتی کره جنوبی همکاری خود را با اوکراین و غرب در مورد کره شمالی افزایش داده است. آنها همچنین امیدوارند تعدادی از سربازان اعزامی‌به اوکراین از آنجا به کره جنوبی پناهنده شوند و خوراک تبلیغاتی خوبی برای کره جنوبی فراهم شود .

چین:

پکن از ماجراجویی‌های نظامی‌کره شمالی در اوکراین ابراز نگرانی کرده است. اگرچه پکن به‌صورت علنی از اقدام پیونگ یانگ انتقاد نمی‌کند، برخی اقدامات اقتصادی، از جمله احتمال اخراج کارگران کره شمالی از خاک چین، نشان‌دهنده نارضایتی این کشور است. علت این رویکرد این است که چین نگران است رفتارهای کره شمالی، حساسیت آمریکا را نسبت به دریای جنوبی چین افزایش دهد؛ منطقه‌ای که همواره میدان رقابت ژئوپلیتیک میان چین و آمریکا بوده است. علاوه بر این، چنین تحرکاتی ممکن است به تقویت اتحاد میان آمریکا، کره جنوبی، ژاپن، استرالیا و فیلیپین منجر شود. از طرفی چین به‌عنوان بزرگ‌ترین حامی‌کره شمالی، از این کشور به‌عنوان ابزاری برای متوازن کردن فشارهای آمریکا استفاده کرده و نمی‌خواهد کره شمالی کاملاً تحت نفوذ روسیه قرار گیرد.

با وجود این نگرانی‌ها، رویکرد چین در قبال این موضوع متوازن است. پکن تلاش می‌کند اجازه ندهد این ملاحظات، دستاویزی برای سوءاستفاده غرب شود. بنابراین، در برابر اقدامات کره شمالی در جنگ اوکراین سکوت کرده است. به‌عنوان نمونه، در جولای 2024، وزارت خارجه چین کره جنوبی را به شایعه‌پراکنی برای ایجاد اختلاف میان چین و کره شمالی متهم کرد .

دیدگاه آمریکا و غرب:

اگرچه اقدام کره شمالی برای ارسال نیرو و تسلیحات به روسیه با انتقاد گسترده رسانه‌های غربی روبه‌رو شده است، اما می‌توان این رفتار را بیانگر نگرانی از توانایی روسیه در بسیج بیشتر نیرو به میدان نبرد دانست. روسیه با وجود مشکلات داخلی و تلفات سنگین، توانسته است از نیروهای چچنی، نظامیان جمهوری‌های سابق شوروی، و اکنون سربازان کره شمالی برای جنگ اوکراین استفاده کند. این در حالی است که ناتو و غرب، با وجود کمک‌های تسلیحاتی فراوان، در زمینه بسیج نیرو برای کمک به اوکراین ناتوان بوده‌اند .

امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، از احتمال حضور نیروهای ناتو در خاک اوکراین سخن گفته است، اتفاقی که به نظر می رسد هرگز نمی افتد. مشخص است که اوکراین در تأمین نیروی انسانی جنگ تنها مانده است و کسی برای آن نمی جنگد. بخشی از این احتیاط غربی‌ها در زمینه اعزام نیرو، بدلیل استراتژی آن‌ها برای اجتناب از تشدید تنش‌ها با مسکو است. 

در این میان، یادآوری نکته‌ای تاریخی خالی از لطف نیست: کره جنوبی در جنگ ویتنام ، ۳۵۰ هزار سرباز برای کمک به آمریکا اعزام کرد، که نشان‌دهنده توانایی برخی کشورها در ارائه کمک‌های گسترده‌تر نظامی است.  

سخن پایانی

علی‌رغم چالش‌ها، همکاری بین روسیه و کره شمالی نشان‌دهنده همگرایی بیشتر میان رقبای آمریکا است. مداخله واشنگتن در جنگ اوکراین باعث نزدیکی بیشتر میان روسیه با چین وکره شمالی شده است. در صورتیکه حالت ایده آل برای آمریکا از نظر حفظ جایگاه هژمونیک خود در نظام بین الملل این بود که مانع شکل گیری اتحادی قویتر شود. این همکاری‌ها نشانه تغییر در توازن قدرت جهانی و دشوارتر شدن مهار این کشورها برای آمریکا و غرب است.  

 الهه سادات موسوی نژاد، کارشناس مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی

 (مسئولیت محتوای مطالب برعهده نویسندگان است و بیانگر دیدگاه‌های مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی نیست)