ارمغان استکهلم برای سازمان پیمان آتلانتیک شمالی

سوئد؛ کشوری که در صنایع نظامی از جمله ساخت زیر دریایی غیر اتمی و جنگنده چند منظوره از توانمندی قابل توجهی برخوردار است و جایگاه استراتژیکی در دریای بالتیک دارد، در آستانه پیوستن به ناتو قرار گرفته است. روز دوشنبه 26 فوریه 2024 (7 اسفند ماه 1402) پارلمان مجارستان به عضویت سوئد در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی رای مثبت داد و بدین ترتیب پس از نزدیک به دو سال کشمکش و انتظار، آخرین مانع بر سر راه عضویت سوئد در ناتو برداشته شد.در مرحله بعد، مصوبه قانونگذاران مجاری به ریاست جمهوری می رود و رئیس جمهور پنج روز فرصت دارد تا آن را امضاء نماید و بر اساس پروتکل مرسوم ناتو، موافقت کشورش را رسما به وزارت امور خارجه امریکا اعلام کند. سپس عضویت سوئد در ناتو نهایی و تکمیل خواهد شد و به عنوان سی و دومین عضو، به این سازمان نظامی، امنیتی خواهد پیوست.

 سه روز قبل از تصویب موضوع  عضویت سوئد در ناتو در پارلمان مجارستان با 188 رای موافق در برابر 6 رای مخالف، روز جمعه چهارم اسفند ماه (23 فوریه)، اولف کریسترسون نخست وزیر سوئد با ویکتور اوربان همتای مجاری خود در بوداپست ملاقات کرد. در جریان این دیدار دو کشور یک توافق نظامی را به امضا رساندند که به موجب آن سوئد قول فروش چهار فروند جنگنده چند منظوره گریپن ( Gripen) که پیشتر 14 فروند از آن را به مجارستان فروخته بود را به این کشور داد.

 سوئد و فنلاند هر دو به صورت همزمان در خواست خود را برای عضویت به ناتو ارائه نموده بودند. بعد از پیوستن فنلاند به ناتو در سال گذشته، علیرغم موافقت کشورهای عضو ناتو با عضویت سوئد در این ائتلاف، دوکشور ترکیه و مجارستان بر سر این روند مانع تراشی نمودند. ترکیه پناه دادن و عدم استرداد مخالفان خود از گروهک پ. ک. ک. توسط سوئد و تحریم تسلیحاتی کشورش از جانب استکهلم را دلیل مخالفت خود معرفی می‌کرد که با مذاکرات دو کشور موضوع نهایتا حل و فصل شد. دولت راست گرای مجارستان دلیل مشخصی برای مخالفت خود نداشت چه اینکه بوداپست عمدتا با تصمیمات دیگر کشورهای غربی و اتحادیه اروپا سر ناسازگاری دارد و همواره ساز ناکوک می زند. صرفا انتقادات سوئد از وضعیت نامطلوب دموکراسی در مجارستان بهانه ای شده بود تا این کشور عضویت سوئد را وتو کند اما طبعا در پس پرده موضوع دیگری وجود داشت و آن گرایش نسبی بوداپست به مسکو در قیاس با سایر کشورهای اروپایی و مواضع متفاوتش در قبال حمله روسیه به اوکراین بود.

نهایتا راه بر الحاق سوئد به ائتلاف هموار شد و در واقع حمله روسیه به اوکراین به دویست سال بی طرفی نظامی و عدم تعهد سوئد پایان داد و لذا از این منظر تحول اخیر شکستی برای روسیه به حساب خواهد آمد. ینس استولتنبرگ دبیر کل ناتو در واکنش به این تحول اظهار داشت: این رویداد ما را قوی تر و امن تر خواهد کرد.

عضویت سوئد در ناتو  برغم اینکه یک قدرت متوسط به حساب می آید، برای  این سازمان یک امتیاز بزرگ است. به لحاظ ژئو پولیتیکی با الحاق سوئد، دریای بالتیک گذرگاه خطوط انرژی نورد استریم و جغرافیای بنادر مهم اروپایی، کاملا در سیطره ناتو قرار می‌گیرد و به ترتیب کشورهای فنلاند، استونی، لتونی، لیتوانی، لهستان،آلمان، دانمارک و سوئد همگی به عنوان اعضای ناتو حلقه‌های زنجیره ناگسستنی امنیت دریای بالتیک را تشکیل می دهند. از همین روست که از دریای بالتیک به عنوان دریای ناتو یاد می‌شود و این تهدیدی جدی برای امنیت روسیه است که از طریق خلیج فنلاند و مرزهای کالینیگراد بر این دریا احاطه دارد.

 مزیت نسبی قدرت نظامی سوئد در چیست ؟ و چه کمکی به ناتو خواهد کرد؟

سوئد به نسبت جمعیت 5/10 میلیون نفری و مساحتی بالغ بر 450 هزار کیلومتر مربع، تولید ناخالص داخلی 600 میلیارد دلاری (و 60 هزار دلار سرانه GDP )، قدرت بسیار مهمی در شمال اروپا به حساب می آید.

ناوگان دریایی سوئد 186  فروند کشتی و  پنج زیر دریایی دارد.( armedforces.eu) (رویترز زیر دریایی‌ها را چهار فروند بر شمرده که با تحویل دو فروند زیر دریایی فوق پیشرفته جدید و از رده خارج شدن یک فروند قدیمی، شمار آنها در آینده نزدیک به پنج فروند خواهد رسید). زیر دریایی‌های کلاس «گوتلاند» سوئد از پیشرفته ترین زیر دریایی‌های غیر اتمی (دیزلی) هستند که می‌توانند بیشتر از حد معمول در زیر آب مانده و شناسائی نشوند. یورو نیوز طی گزارشی در این خصوص در تاریخ سوم جولای 2023 ( 12 تیر ماه 1402) می نویسد: « اغلب زیردریایی‌های متعارف با باتری کار می‌کنند و بیشتر آنها باید بعد از چند روز دوباره به سطح آب بازگردند تا موتورهای دیزلی آن‌ها باتری‌‌ها را شارژ کنند؛ اما زیردریایی‌های سوئدی در مخازن خود اکسیژن مایع دارند تا موتورهای دیزلی را در زیر آب برای شارژ مجدد باتری‌ها فعال کنند، بنابراین می‌توانند برای مدت طولانی‌تری در زیر آب بمانند و خطر شناسایی را کاهش دهند». فناوری حذف صدا برای عدم شناسایی در زیر دریایی‌های سوئدی بی رقیب است و هیچ کشوری به پای آن نمی رسد. ظاهرا تجهیزات نظامی امریکا نیز قادر به رد یابی و شناسائی نسل جدید آنها نیست. تولید زیر دریایی پیشرفته موسوم به بلکینگه آ 26 (Blekinge) نیز تحول بزرگی در صنعت نظامی سوئد خواهد بود ( برنامه تولید دو فروند تا سال 2028) که با طول 65 متر از توانایی 18 روز غواصی بدون وقفه در زیر آب برخوردار بوده و امکان جابجایی وزنی تا 2000 تن در سطح را دارد. (nationalinterest.org).

 آنگونه که رویترز می نویسد، عمق دریای بالتیک که برخی در محافل دریایی آن را "چمنزار سیل زده" می نامند، عمقی متوسطی در حدود 60 متر است که برای زیردریایی‌های هسته ای که بخش عمده ای از ناوگان زیردریایی روسیه و همه نیروی دریایی ایالات متحده را تشکیل می دهند، بسیار کم است و این مزیتی برای زیر دریایی‌های سوئدی است که من بعد در خدمت قدرت نظامی ناتو خواهد بود.در بخش نیروی هوایی نیز سوئد 94 فروند جنگنده چند منظوره گریپن دارد. استکهلم پیش از این شمار قابل توجهی از همین نوع جنگنده را وارد ساختار نظامی ناتو کرده است. سوئد همچنین 25 هزار نیروی نظامی دارد که افزایش شمار آنها به صد هزار نفر تا سال 2030 در دستور کار قرار دارد.

در مجموع می‌توان گفت با عضویت دو کشور فنلاند و سوئد در ناتو و موقعیت ژئو پلیتیکی آنها تا حد قابل توجهی زمین بازی به نفع ناتو تغییر یافته است. فنلاند با 1300 کیلومتر مرز مشترک با روسیه عملا مرز ناتو و این کشور را افزایش داده و زیر ساخت های آن در خدمت تحرکات زمینی ناتو قرار گرفته است. ناوگان دریایی مدرن سوئد نیز با تجربه طولانی یکصد ساله در آبراه بین المللی بالتیک من بعد در خدمت اهداف ناتو خواهد بود.

رضا حقیقی، کارشناس مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی

 (مسئولیت محتوای مطالب برعهده نویسندگان است و بیانگر دیدگاه‌های مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی نیست)