تحلیلگران نظامی غربی این حملات را که هزاران کیلومتر از خط مقدم فاصله داشت، یکی از جسورانه‌ترین عملیات‌های اوکراین در طول جنگ توصیف کرده‌اند که طی آن ناوگان بمب‌افکن‌های استراتژیک روسیه که بخشی از سه‌گانه نیروهای این کشور در کنار موشک‌های زمینی و زیردریایی است، همچنین زرادخانه هسته‌ای این کشور که بزرگترین زرادخانه جهان را تشکیل می‌دهند، مورد حمله 117 پهپاد قرار گرفته و خساراتی بین 6 تا 7 میلیارد به این تجهیزات پیشرفته وارد گردید. زلنسکی بعد از این عملیات که خود نیز نظارت مستقیم بر آن داشته، گفت: این عملیات که شامل پهپادهای پنهان شده در سقف‌های چوبی کامیون‌ها بود، به بازگرداندن اعتماد شرکا به توانایی اوکراین برای ادامه جنگ کمک شایان کرده است. وی افزود  اوکراین تسلیم نخواهد شد و هیچ اولتیماتومی‌بر اراده کی‌یف در ادامه نبرد تأثیر نخواهد داشت. البته ما نمی‌خواهیم جنگ ادامه یابد؛ ولی  قدرت خود را نشان دادیم، زیرا دشمن نمی‌خواهد متوقف شود.

 در این رابطه یک مقام دولت ایالات متحده گفته است که ترامپ و کاخ سفید از این حمله مطلع نشده بودند، همچنین یک مقام سابق دولتی در کی‌یف گفت که اوکراین، به دلایل امنیتی عملیاتی، معمولاً برنامه‌های خود برای چنین اقداماتی را به واشنگتن اعلام  نمی‌کند؛ هم‌زمان یک مقام دولت بریتانیا گفت که دولت این کشور نیز از قبل از این عملیات مطلع نشده بود.

سپهبد بازنشسته آندری گورولف، نماینده دومای دولتی روسیه و معاون سابق فرمانده منطقه نظامی جنوبی (SMD)که پیش از این از وزارت دفاع روسیه انتقاد کرده بود؛ سرویس‌های ویژه روسیه را به دلیل عدم محافظت کافی از پایگاه‌های هوایی و اجازه دادن به کامیون‌ها برای نزدیک شدن به اهداف، سرزنش کرد، همچنین تحلیلگران نظامی روسیه بر این باورند که فرماندهان ارشد نظامی‌کشور همچنان به نادیده گرفتن لزوم محافظت از تأسیسات نظامی ادامه می‌دهند و به این واقعیت تکیه می‌کنند که بسیاری از اهداف زیرساخت‌های نظامی حیاتی در فاصله دوری از اوکراین قرار دارند. نگرشی که بارها منجر به شکست‌های بزرگ و نمایش توانایی اوکراین در نقض مرزها و حریم هوایی روسیه شده است. به هر حال تحلیل از دست دادن ۴۰ بمب‌افکن استراتژیک در یک روز، یعنی یک سوم ناوگان روسیه، معنای خاص راهبردی دارد. البته این نگرانی وجود دارد که حملات اوکراین به پایگاه‌های هوایی روسیه، زمینه‌ای برای استفاده از سلاح‌های هسته‌ای مطابق با دکترین هسته‌ای روسیه را تقویت نماید، زیرا این حملات پتانسیل هسته‌ای استراتژیک روسیه را هدف قرار داده است. در عین حال مسکو در طول جنگ از طریق مدودف تلاش کرده است از تهدید هسته‌ای برای تأثیرگذاری بر غرب برای محدود کردن کمک به کی‌یف یا تضعیف توانایی ارتش اوکراین در توسعه قابلیت‌های تهاجمی خود استفاده کند. شایان ذکر است که ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، در نوامبر ۲۰۲۴، پس از آن‌که ایالات متحده به حملات دوربرد اوکراین به روسیه چراغ سبز نشان داد، دکترین هسته‌ای به‌روز شده روسیه را امضا کرد که این به‌روزرسانی دکترین بخشی از تلاش‌های روسیه برای متقاعد کردن سیاست‌گذاران غربی به خودداری از ارائه حمایت بیشتر به اوکراین بوده است.

توانایی پیشرفت فناوری، داشتن اطلاعات قوی و اقدام جسورانه برای معکوس کردن روندهای نظامی‌که بسیاری از ناظران آن را قطعی می‌دانستند، از برجستگی‌های مهم منازعه اوکراین است و اولین استفاده اوکراین از پهپادهای تهاجمی در سال ۲۰۲۳ به یک تاکتیک در مقیاس بزرگ تبدیل شده است که به آن اجازه داده تا از حملات طاقت‌فرسای پیاده‌نظام روسیه در جبهه‌های طولانی و خطرناک جان سالم به در ببرد. همچنین اوکراین از پهپادهای دریایی برای حمله به ناوگان ارزشمند دریای سیاه روسیه استفاده کرده است. موضوع مهم این‌که انجام عملیات پهپادی موجب تغییر در وضعیت میدان جنگی نشده و  روسیه به آرامی در حال پیشروی است و هیچ علاقه واقعی به آتش‌بس و صلح نشان نمی‌دهد؛ چرا که دغدغه اصلی اوکراین و روسیه تفاوت اساسی و فاصله داری دارد. برای مسکو ضمانت‌های پایدار امنیتی و دفاعی مبتنی بر توقف گسترش ناتو و غیرنظامی‌شدن اوکراین در اولویت است و کی‌یف نیز بازگشت به شرایط قبل از جنگ؛ تشدید تحریم‌ها و ادامه فرایند همگرایی در ناتو را دنبال می‌نماید. لذا باید گفت کی‌یف پس از توافق احتمالی صلح، هیچ محدودیتی برای نیروهای نظامی خود نمی‌خواهد و هیچ‌گونه به رسمیت شناختن بین‌المللی حاکمیت روسیه بر بخش‌هایی از اوکراین که توسط نیروهای مسکو اشغال شده است را نمی‌پذیرد؛ در عین حال که خواهان غرامت نیز می‌باشد. از طرفی زلنسکی بارها از ایالات متحده و رئیس جمهور دونالد ترامپ خواسته است که در صورت مسدود کردن مذاکرات صلح توسط مسکو، تحریم‌های شدیدتری علیه روسیه اعمال کنند. هم‌زمان رهبر جمهوری‌خواهان سنای آمریکا گفت:  به‌زودی کار بر روی لایحه‌ای آغاز می‌شود که تحریم‌های شدیدی را علیه روسیه و تحریم‌های ثانویه را علیه کشورهایی که با روسیه به دلیل جنگ در اوکراین تجارت می‌کنند، اعمال می‌کند و ما آماده‌ایم تا تمام ابزارهای لازم را در اختیار رئیس‌جمهور ترامپ قرار دهیم تا سرانجام روسیه را به میز مذاکره بکشاند.

 از سوی دیگر، روسیه روز دوشنبه گذشته در مذاکرات صلح به اوکراین اعلام کرد که تنها در صورتی با پایان جنگ موافقت خواهد کرد که کی‌یف مناطق جدید و بزرگی از خاک خود را واگذار کند و محدودیت‌های عددی در ارتش خود را بپذیرد و همچنین باید حکومت نظامی را لغو و انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی را ظرف ۱۰۰ روز برگزار کند.

در یک جمع‌بندی باید گفت که عملیات تار عنکبوت جنگ اوکراین را وارد مرحله جدیدی نموده که تأثیر شایانی بر تاکتیک‌های جدید دو طرف در ادامه این کارزار خواهد داشت. البته نوع و کیفیت چنین عملیاتی از ظرفیت اوکراین خارج بوده و بدون شک کمک‌ها و مستشاری نظامی فرماندهان و متخصصین برخی از کشورهای عضو ناتو در طراحی و اجرای چنین عملیات پیچیده‌ای نقش داشته است. در عین حال که حفره‌های اطلاعاتی امنیتی و کم توجهی به حفاظت از چنین مراکز مهمی در روسیه سهم بسزایی در چنین خساراتی به ارتش این کشور داشته است. به هر حال نبرد در جغرافیای جنگ ادامه داشته و اهداف اساسی محور یوروآتلانتیک و در روسیه در رقابت فرا قاره‌ای ادامه خواهد یافت. 

 علی بمان اقبالی زارچ، رئیس گروه مطالعات اوراسیا

  (مسئولیت محتوای مطالب برعهده نویسندگان است و بیانگر دیدگاه‌های مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی نیست)