جنگ و درگیری شدید همچنان در منطقه دونتسک و بخش هایی از خارکوف و کوپیانسک اوکراین ادامه دارد ولی وضعیت حاکم بر میدان جنگ حکایت از تداوم روند فرسایشی و حاکم شدن خستگی و نومیدی بر نیروهای نظامی می‌باشد و عملا" طرفین منازعه به این جمع بندی نزدیک می‌شوند که تعیین سرنوشت جنگ در جغرافیای کارزار امری بس دشوار و یا شاید محال می‌باشد. لذا در چنین شرایطی مسکو و کی اف نشانه‌های جدیدی از علاقه مندی برای نشستن پشت میز مذاکره و دستیابی به راه حل صلح را بروز داده و برای اولین بار مقامات روسی از جمهوری اسلامی ایران به عنوان میانجی مورد وثوق یاد کرده و دیگر میانجی گران مطرح از جمله چین؛ ترکیه و مجارستان به عنوان رئیس دوره ای اتحادیه اروپا فعال شده اند.

عملیات روسیه در 20 فوریه 2014 و با نفوذ نیروهای نظامی در کریمه، الحاق  شبه جزیره و دامن زدن به جنگ تجزیه طلبانه در دونباس آغاز شد که به دلیل توافق شکننده و ضعیف مینسک 2 در سال 2015 با میانجی گری فرانسه و آلمان به طور موقت متوقف شد. آنچه از 24 فوریه 2022 می‌بینیم، فقط مرحله جدیدی در مقیاسی بسیار بزرگتر از جنگ پوتین و هژمون جهانی که 15 سال پیش آغاز شد، است و به نظر می رسد عملیات ویژه اوکراین، از تهدیدات علیه جمهوری مولداوی و سایر کشورهای  اروپایی و مجموع رویکرد ستیزه جویانه طرفین تا صحبت از آخرالزمان هسته ای و جنگ سوم جهانی در جغرافیایی گسترده پیش می رود.

در این شرایط بر کسی پوشیده نیست که جنگ روسیه و اوکراین به انسجام ناتو کمک شایان کند و جناح شرقی ناتو بیش از هر زمان دیگر امنیت خود را وابسته به نقش آفرینی آمریکا با محوریت ناتو می دانند و اجلاس رهبران در هفتاد و پنجمین سالگرد سازمان در واشنگتن فرصتی مجدد برای ارزیابی آخرین وضعیت اوکراین و ضرورت تقویت نیروهای این سازمان در منطقه پیرامونی دریای سیاه بود؛ لذا رهبران کشورهای ناتو در این اجلاس بر اتحاد کشورهای پیمان برای انطباق ائتلاف با واقعیت های جدید همانطور که در مفهوم استراتژیک جدید مصوب در مادرید تعریف شده بود، که در آن روسیه مهم ترین خطر برای امنیت یورو آتلانتیک است، تاکید کرده و بار دیگر بر اولویت سیاسی، امنیتی و اهمیت استراتژیک دریای سیاه توجه خاص کردند؛ همچنین در این نشست امیدهای اوکراین برای پیوستن به ناتو و دریافت تضمین‌های امنیتی احیاء گردید.

طبق اعلام وزارت دفاع روسیه تاکنون خسارات و تلفات چشمگیری به شرح ذیل به اوکراین وارد شده است:

در مجموع، 744 هواپیما، 455 بالگرد، 13300 هواپیمای بدون سرنشین، 744 سامانه موشکی پدافند هوایی، 16700 دستگاه تانک و سایر خودروهای زرهی جنگی، 2580 خودروی جنگی مجهز به MLRS، 10200 دستگاه توپخانه صحرایی و غیره در جریان عملیات ویژه نظامی منهدم شده است.

همچنین از زمان آغاز عملیات ویژه نظامی روسیه در اوکراین ، تلفات اقدامات رزمی، بیش از چهارصد و پنجاه هزار سرباز بوده است که این رقم شامل مجروحان و مزدوران خارجی که به بیمارستان‌های اوکراین و خارج از کشور منتقل شده‌اند، و همچنین سربازانی که در نتیجه حملات تسلیحات دقیق دوربرد در مناطق عقب کشته شده‌اند، نمی‌شود. در عین حال که به اذعان رسانه‌های غربی‌ تعداد سربازان کشته شده اوکراینی اطلاعات ناخوشایندی برای ولادیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین است. مریادک رافری، در مقاله‌ای  نوشته است: تعداد کشته‌ها همچنان وحشتناک‌ترین راز مخفی رئیس جمهور ولادیمیر زلنسکی است، اگرچه با قضاوت بر اساس تمام داده‌های خارجی، شکی نیست که تعداد کشته‌ها و مجروحان از پایان تابستان به شدت افزایش یافته است."

در آن سوی کارزار و  طبق اعلام رسمی طرف اوکراینی خسارات و تلفات ارتش روسیه به شرح ذیل است:

در مجموع، 363 هواپیما، 326 بالگرد، 17900 هواپیمای بدون سرنشین، 903 سامانه موشکی پدافند هوایی، 8300 دستگاه تانک و سایر خودروهای زرهی جنگی، 16000 خودروی جنگی مجهز به MLRS،  17000ارابه توپخانه صحرایی و خمپاره انداز؛ 29 کشتی جنگی، 2400 موشک، 21300 خودرو نظامی منهدم  و بیش از 570000 نفر کشته ‌و زخمی‌شده اند. 

واقعیت این است که این کازار با خوش بینی مسکو و کی اف بدون در نظر گرفتن عواقب ویرانگر آن شروع گردید و امروزه به کانون زورآزمایی محور یورآتلانتیک و روسیه تبدیل شده است و برخی قدرت ها و کشورهای مختلف نظیر آمریکا، انگلیس ، چین، هند، ترکیه ؛ برخی دول عربی و غیره از این آب گل آلود ماهی خود را صید نموده و به این روند با تامین نیازهای تحریمی روسیه، خرید انرژی ارزان قیمت و به ویژه فروش تسلیحات به طرفین منازعه ادامه دارد. در این شرایط باید اذعان نمود که با فرسایشی شدن بزرگترین جنگ هزاره سوم طرفین اشتیاق مشهودی به رویکرد میز مذاکره نشان می دهند اگر چه در شرایط جاری توقعات و انتظارات دو طرف تا دستیابی به یک راه حل مرضی الطرفین فاصله زیادی دارد و کلام آخر این که هر دو طرف مسکو و کی اف با حساسیت تمام انتخابات ریاست جمهوری آمریکا را دنبال نموده و بر این باورند که برنده این رقابت اگر ترامپ باشد در تعیین سرنوشت و پایان منازعه نقش مهمی خواهد داشت.

علی بمان اقبالی زارچ، رئیس گروه مطالعات اورآسیا

(مسئولیت محتوای مطالب برعهده نویسندگان است و بیانگر دیدگاه‌های مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی نیست)