در حالی که دولت وقت آمریکا از زمان چند دهه ای برای شکست داعش سخن می‌گفت و با تفکیک داعش خوب از داعش بد، در صدد بهره برداری طولانی مدت از این گروه خشن بود، سردار سلیمانی با راهبردی داهیانه بساط این گروه خطرناک را در مدت کوتاهی جمع کرد. شهادت مظلومانه ایشان، ضربه ای مهم به مبارزه با تروریسم در منطقه غرب آسیا و هدیه به بقایای داعش و دیگر گروهک های تروریستی منطقه غرب آسیا بود.

در اوج هیمنه و نمایش قدرت داعش (یا به قول خودشان دولت اسلامی عراق و شام)، همایش بزرگی با حضور شخصیت ها و متفکرین بزرگ جهان عرب و غرب آسیا در بیروت، از تاریخ دوم تا چهارم دی ماه 1394، برگزار شد. برگزار کنندگان مشترک این هم اندیشی، دانشگاه بیروت، مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه و یک اندیشکده لبنانی بودند و شخصیت های مهمی از وزیر خارجه سابق لبنان تا متفکرین مشهوری مثل منیر شفیق و دیگران در آن شرکت کرده بودند. در آن زمان، بیش از یکسال از اشغال موصل توسط داعش می‌گذشت، حدود از نیمی از خاک سوریه و بخش های بزرگی از مناطق شمال غربی عراق در تصرف آنها بود و ابوبکر بغدادی از پایتخت خودخوانده خود در رقه، به پیشروی‌های بیشتر در منطقه غرب آسیا فکر می‌کرد و جوی از وحشت و ناامیدی در سراسر منطقه از لبنان و اردن گرفته تا عراق و سوریه مستولی شده بود.

نکته مشترکی که در سخنرانی اکثر سخنرانان جهان عرب در این همایش شنیده می‌شد این بود که اولا مهمترین موضوع و نقطه نگرانی اغلب آنها گسترش و ادامه سیطره داعش در منطقه غرب آسیا بود. دوم این که با وجود آن همه اختلاف بین اعراب و ناکارآمدی دولت هایشان، چشم اندازی برای شکست داعش تصور نمی‌کردند. سوم هم این که قدرت های خارجی، فعالیت های داعش را به ویژه در سوریه مطلوب می‌بینند و بصورت آشکار و رسانه ای از ناتوانی یا در واقع بی ارادگی خود در برابر این گروه خشن سخن می‌گویند. در آن زمان، دولت اوباما بصورت علنی  اعلام کرده بود شکست داعش دهه‌ها طول خواهد کشید و همزمان با تفکیک فعالیت های داعش در سوریه و عراق، هدف خود را صرفا حفاظت از افراد و پایگاههای آمریکایی در عراق و همینطور برخی اهداف حساس در پایتخت عراق اعلام نموده بود و حتی حاضر به دخالت موثر و جدی برای نجات اربیل از محاصره داعش نشد. مقامات اقلیم کردستان، بعدها بارها از این موضوع انتقاد کردند و اگر اراده و نقش سردار سلیمانی نبود، اقلیم کردستان نیز به تصرف داعش در آمده بود. علاوه بر این، گزارش های معتبری از همکاری‌های تاکتیکی نیروهای آمریکایی با افراد داعش بطور عمده در سوریه و همینطور مناطق مرزی عراق با سوریه منتشر شد که نشان می داد آمریکا توان یا انگیزه برای مبارزه جدی با این گروه خطرناک را ندارد و همزمان برخی طرف ها، به ویژه اندیشکده‌ها و محافل نزدیک به رژیم اسرائیل، داعش را یک فرصت و نه تهدید برای آمریکا توصیف می‌کردند و به دولت وقت آمریکا توصیه می‌کردند این استخوان لای زخم را برای مدت های طولانی بصورت کنترل شده و در مناطق مطلوب در منطقه غرب آسیا نگه دارد. رژیم اسرائیل هم در آن دوران به فاز عملی این توصیه‌ها وارد شد و با اجازه ورود برخی نیروهای داعش به سرزمین‌های تحت تصرف خود برای نجات آنها از حملات نیروهای مقاومت و یا مداوای برخی از مجروحان آنان، سعی در طولانی کردن این حضور منحوس در منطقه داشت.

کمتر از دوسال پس از این کنفرانس، در سی ام آبان 1396، سردار شهید سلیمانی، طی نامه ای به مقام معظم رهبری، رسما از پایان سیطره داعش بر عراق و سوریه خبر داد. خبری که در واقع هدیه ای ارزشمند برای کل منطقه غرب آسیا بود و کمتر صاحب نظری پیش بینی جمع شدن بساط این غده بدخیم را در مدت زمانی کوتاه به ذهن می آورد. آنچه این موضوع را عملی کرد، بیش از هر چیز به نبوغ و بینش همه جانبه نگر سردار سلیمانی بازمی‌گست که تمایز بین داعش خوب و داعش بد را بر نمی تافت. در همان زمان، عده ای در محافل داخل کشور، پیشنهاد می دادند که ایران نیز همانند آمریکایی‌ها، مبارزه با داعش را بصورت انتخابی و صرفا محدود به مناطق مورد علاقه خود کند و در مناطقی که کمتر با علائق ایران تلاقی دارند، حداقل دست به اقدامی علیه داعش نزند. سردار سلیمانی در برابر این پیشنهادات، با توجه به سیالیت و درجه انعطاف پذیری داعش، این راهبرد مبارزه انتخابی را باعث دادن فرصت به داعش برای تجدید قوا و تداوم حضور خود در منطقه می دانست و بر مبارزه همه جانبه و مطلق با داعش در تمامی مناطق کشورهای عراق و سوریه تاکید داشت و همین راهبرد داهیانه، رمز موفقیت ایران در شکست دادن داعش بود.

سیزدهم دی ماه 1398، دو سال پس از هدیه ارزشمند شهید سلیمانی به مردم منطقه غرب آسیا در نابودی داعش، رژیم تروریست ترامپ، سردار ایرانی را درحالی که مهمان رسمی دولت عراق بود، به همراه قهرمان دیگر مبارزه با تروریسم، یعنی شهید ابومهدی مهندس، به شهادت رساند و هدیه ای بزرگ به بقایای داعش و سایر تروریست های دست ساز و غیر دست ساز منطقه ای و فرا منطقه ای داد. هرچند ایران در آن زمان با حملاتی دقیق و حساب شده به پایگاههای آمریکایی، به این حماقت دولت ترامپ پاسخ داد، با این حال پیگیری مجدانه این قتل خودسرانه کماکان می‌بایست در دستور کار جمهوری اسلامی ایران باشد و با همکاری دولت و ملت عراق باید عاملان و مجریان این جنایت بزرگ را پاسخگو نمود. تلاش هایی طی سه سال گذشته انجام شده، ولی می‌بایست به تلاش ها در این زمینه افزود.

علیرضا میریوسفی، کارشناس ارشد مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی

(مسئولیت محتوای مطالب برعهده نویسندگان است و بیانگر دیدگاه‌های مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی نیست)