پس از گذشت 13 سال، فرانسه بار دیگر ریاست دوره ای اتحادیه اروپا را از اول ژانویه 2022 به مدت 6 ماه به عهده گرفته است. فرانسه در طی 6 ماه ریاست دوره ای خود، اولویت هایی را تعریف کرده است. ریاست این دوره از آن جهت برای آقای ماکرون اهمیت دارد که فاصله زمانی چندانی با انتخابات ریاست جمهوری فرانسه در آوریل 2022 (فروردین 1401) ندارد.

فرانسه برای زمینه سازی و پیش بینی دوره ریاست خود بر اتحادیه اروپا، کنفرانسی را در 17-15 اکتبر 2021 (25-23 مهر ماه 1400) در پاریس برگزار نمود. در این کنفرانس 14 تغییر اساسی برای آینده اروپا متصور شد. 14 تغییری که در 6 بند خلاصه می‌شود:

1. تلاش جهت کاهش مصرف انرژی و افزایش تولید انرژی‌های تجدیدپذیر
2. دستیابی به استقلال دفاعی و امنیتی جهت عدم کمک گیری از قدرت های خارجی
3. تقویت سیاست صنعتی
4. حمایت از سیاست حفظ محیط زیست
5. تقویت اتحادیه اروپا در اجرای موضوعات حقوق بشری
6. تمرکز بر ارتباط بهتر جهت نقش آفرینی بیشتر اتحادیه اروپا

بدین ترتیب، در ادامه این مسیر، کشور فرانسه در مدت 6 ماه ریاست تعیین شده در اتحادیه اروپا، بر 3 محور کلی تمرکز کرده است: 1) اجرایی کردن مصوبات، 2) قدرت، 3) عضویت.

آقای ماکرون در سخنرانی خود به مناسبت آغاز سال جدید میلادی (2022) در یک جمله اشاره نمود که "هدف کشورهای اروپایی می‌بایست از همکاری داخلی به همکاری جهانی و تبدیل اروپا به قدرت جهانی تبدیل شود. هدف ما (اروپا) نیل به اروپایی مستقل، قدرتمند و هدفمند می‌باشد."او در سخنرانی خود در دانشگاه سوربن نیز یک جمله کلیدی گفت مبنی بر اینکه اروپا تعهد و هویت ماست. بر همین اساس رئیس جمهور فرانسه از ابتدای دوره ریاست جمهوری خود بر موضوع " دفاع مشترک اروپایی" تکیه داشته و دارد.

1) در مورد اولویت اول "اجرایی کردن مصوبات" مقرر گردیده تا فرانسه طرح تزریق 750 میلیارد یورویی را که از سال گذشته به تصویب 27 کشور عضو اتحادیه رسید، به اجرا در آورد.[1] اختصاص بودجه 750 میلیارد یورویی از زمان شروع بحران کرونا مطرح شد و با مخالفت برخی کشورها نظیر هلند همراه بود. چراکه سران کشورهایی مانند هلند معتقد بودند چنانچه طرح های کمک مالی به کشورهای عضو اتحادیه ادامه یابد، این کشورها به کمک های بلاعوض وابسته و عادت خواهند کرد. با این حال، در نتیجه تلاش آلمان و فرانسه در نهایت این طرح به تصویب رسید.

2) در مورد محور قدرت: فرانسه قصد دارد تمرکز اتحادیه اروپا را بر طرح های نظامی و فن آوری متمرکز نماید.[2] در این راستا می‌بایست توجه به محیط زیست را نیز اضافه نمود. همچنین در چارچوب بحث قدرت، مسئله مهاجرت هم گنجانده شده است. با توجه به قراردادهای مودت که سالهاست میان فرانسه و کشورهای آفریقایی در جریان است، مقرر گردید تا ششمین نشست دو روزه 18-17 فوریه 2022 (29-27 بهمن) در بروکسل میان اتحادیه اروپا و اتحادیه آفریقا برگزار شود. در این نشست به رفع آسیب های موجود در همکاری فیمابین دو قاره پرداخته شد.

ریاست مشترک این نشست را شارل میشل رئیس شورای اروپا با همراهی رئیس جمهور سنگال Macky Sall به عهده داشتند. در نشست مذکور طرفین اروپایی و آفریقایی بر محور های همکاری، امنیت، صلح، توسعه پایدار اقتصادی تمرکز نمودند. به طوری که نتایج آن بتواند به بهبود وضعیت شهروندان و سازمان‌ها منجر شود.

 همچنین در نشست فوق، بر ارتقاء اولویت های مشترک تاکید شد تا بتواند منافع عمومی و جمعی چه در اروپا و چه در آفریقا را تامین نماید. از جمله این منافع می‌توان به رعایت موارد حقوق بشری، توجه به وضعیت زنان در کلیه موارد زندگی، حفظ محیط زیست، رشد اقتصادی و مبارزه با نابرابری اشاره نمود. در نشست مزبور بودجه ای معادل 150 میلیارد یورو برای چشم انداز 2030 اختصاص پیدا کرد.[3]

بحث دیگری که در زیرمجموعه " قدرت" مطرح است، بحث"دفاع" می‌باشد. اتحادیه اروپا به دنبال طرح "دفاع مشترک اروپایی" است. در این چارچوب باید دید فرانسه چگونه می‌تواند سایر دول اروپایی را متقاعد سازد تا تعهداتی را خارج از چارچوب ناتو متحمل شوند به طوری که به روابط اروپا با آمریکا لطمه ای وارد نگردد.[4]

"حسن همجواری" از دیگر زیرمجموعه‌های مبحث قدرت است. فرانسه قصد دارد تا برنامه نفوذ و سرمایه گذاری در منطقه بالکان را در اولویت قرار دهد. زیرا عدم ثبات در منطقه بالکان می‌تواند به همگرایی اقتصادی و ثبات اتحادیه اروپا خدشه وارد نماید.

3) عضویت: آقای ماکرون در راستای ارائه ابتکارات خود تصمیم دارد اصلاحات بنیادی در خصوص عضویت اعضاء اتحادیه ارائه دهد. گوشه ای از این اصلاحات به نگرانی فرانسه از پایان دوره صدراعظمی خانم مرکل برمی‌گردد و بخشی از آن در راستای دفاع بیشتر از مفهوم "ملت" گنجانده شده است.

 آقای ماکرون در دوره ریاست 6 ماهه بر اتحادیه اروپا، پیشبرد طرح های اروپایی مشترک با سایر نهادهای اروپایی (شورای اروپا، کمیسیون و پارلمان اروپا) را مدنظر قرار داده است. فرانسه در این گام قصد دارد با روسای آتی اتحادیه[5] مشاوره بیشتری داشته باشد. این مبحث در ادامه ایجاد اصلاحات در بند سوم (عضویت) صورت می‌گیرد.

جمع بندی:

• در حقیقت، اعمال تغییرات و تعریف اولویت ها از سوی فرانسه در دوره ریاست خود به این دلیل است که اغلب مردم اروپا چندان به نقش موثر اروپا اعتقاد و باور ندارند. این بدبینی از موضوع سلامت و بهداشت در دوران کرونا شروع شد تا معضلات محیط زیستی که پیش می آید تا سیاست های اجتماعی که در اروپا بکار گرفته می‌شود، تا مسئله امنیت شهروندان اروپایی که به واسطه مهاجرین به چالش کشیده شده است.
• به همین جهت، اتحادیه اروپا در زمینه محیط زیست برنامه عدم استفاده از کربن تا نهایی شدن آن در سال 2050 را در دستور کار دارد. به طوری که یک سوم بودجه خود را به این امر اختصاص داده است.
• در بحث اجتماعی، تلاش برای ایجاد برابری در حقوق ها و دستمزدها و اشتغال زایی است.
• در زمینه دفاع و امنیت، فرانسه و آلمان بودجه مشترکی را برای دخالت های نظامی اروپا در مناطق بحران زا اختصاص داده اند.
• در زمینه اقتصادی، اروپا تلاش دارد تا با ابزارهای حمایت تجاری از خود در جریان جهانی شدن، عقب نماند.
• بدین ترتیب، چشم انداز برنامه اتحادیه اروپا تا سال 2030 بر محورهای سرمایه گذاری جهت حفظ ارزش ها و منافع، جوانان، فرهنگ و سلامت متمرکز می‌باشد.

معصومه سیف افجه ای، مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی

  (مسئولیت محتوای مطالب برعهده نویسندگان است و بیانگر دیدگاه‌های مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی نیست)

[1]  زمینه این کار در نیمه دوم سال 2020 و در دوره ریاست آلمان بر اتحادیه اروپا چیده شد.

[2]  آقای ماکرون در سفر دو روزه خود در آذر ماه سال جاری به سه کشور امارات و عربستان و قطر سعی در افزایش انعقاد قراردادهای نظامی فرانسه نمود. در حال حاضر امارات پنجمین مشتری صنایع نظامی فرانسه محسوب می‌شود و در حد فاصل سال های 2020-2011 بالغ بر 3/5 میلیارد دلار از فرانسه خرید نظامی انجام داده است.

 [3]  منبع: شورای اروپا

[4]  فرانسه در دوره ریاست جمهوری سارکوزی در سال2007 به شاخه نظامی ناتو پیوست.

[5]  جمهوری چک ریاست 6 ماهه دوم سال 2022 بر اتحادیه اروپا را به عهده خواهد داشت و بعد از آن نوبت به ریاست دوره ای سوئد می رسد که در 6 ماهه اول سال 2023 محقق می‌شود.