فرصتی است تا به همه علاقمندان به نوروز این جشن خجسته را تبریک بگویم و به رسم ایرانیان آرزو کنم که "صد سال به از این سال" پیش رو داشته باشید. هزاران سال پیش مردمان سرزمین ما به تجربه دریافتند که در چرخش ایام، زمانی وجود دارد که گرمی جایگزین سردی، روشنائی جایگزین تاریکی و امید جایگزین ناامیدی می‌شود، درختان دوباره جوانه می زنند، گلها و سبزه‌ها سر از خاک برمی آورند و عطر و رنگ را نثار طبیعت می‌کنند و جانداران دوباره به تلاش و جنبش برمی خیزند. آنها این رستاخیر خوشایند طبیعت را با لطافت تمام "نوروز" نامیدند و آن را گرامی داشتند. نوروز آغاز بهار، اولین روز سال در تقویم خورشیدی و روز درخشش رنگ خدا در جان طبیعت و در دل انسان‌هاست. نوروز روز جشن و شکرگزاری، یکی از زمان‌هایی است که انسان وزش نسیم رحمت الهی را در زندگی خود حس می‌کند و خود را بیشتر از هر زمان در معرض آن می‌بیند. بسیاری از ساکنان منطقه گسترده ای از قاره آسیا از دیر باز نوروز را با شکوه تمام جشن می‌گرفتند و برای یکدیگر بهترین آرزوها را می‌کردند. با ظهور دین مبین اسلام نوروز به عنوان سنتی گرامی تصدیق شد. در منابع دینی ما آن را روزی مقدس و خجسته و از روزهای مهم در خلقت و هدایت انسان عنوان می‌کنند و در حق آن دعا وارد شده است.  

سنت های رایج مربوط به نوروز در میان مردم کشورهای مختلفی که نوروز را گرامی می دارند  به یکدیگر نزدیک و شبیه است. این جشن نماد پرستش خالق یکتا، آفریننده طبیعت، احترام به نعمتهای الهی، شکرگزاری و نیایش، توجه به شادی و نشاط، علاقه به تغییر و تحول، مشوق دید و بازدید و سفر، تعظیم خانواده، احترام به کودکان، تکریم بزرگان، دید و بازدید و هدیه دادن و هدیه گرفتن، فرصتی برای تفکر، توجه به پاکی محیط زندگی و تکریم محیط زیست، صفای دلها، محو ناپاکی و آلودگی‌ها است. اجرای سنتهای نوروزی و توجه به مفاهیم عمیق انسانی آنها از جمله توجه به لحظه تحویل سال، چیدن هفت سین و... اکنون نیز در منطقه نوروز جریان دارد. در تقویم خورشیدی اگر تحویل سال قبل از ظهر باشد همان روز نوروز است و اگر تحویل سال بعد از ظهر باشد فردای آن روز نوروز و اولین روز سال جدید به شمار می رود. در شماری از کشورهای نوروزی مانند ایران، آذربایجان، افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان، قرقیزستان، قزاقستان و ... نوروز به عنوان جشن ملی، تعطیل رسمی می‌باشد.  

نوروز سنتی با ظرفیت ایجاد همدلی و همگرائی بین اقوام و ملل گوناگون است. این جشن دیرینه دارای چنان ویژگی‌هائی است که احتمالا از چهار هزار سال قبل تا به امروز توجه اقوام گوناگون ساکن فلات ایران را به خود جلب کرده و این اقوام را در مسیر همدلی و همسایگی هدایت کرده و موجب برقراری صلح و دوستی در قلمرویی وسیع از شمال آفریقا تا شبه قاره هند شده است. در این پهنه ایرانیان بیش از هر ملتی از این جشن بهره جسته اند و نوروز به همراه دین و سنن دیگر موجب تحکیم وحدت ملی آنان شده است. این سنت دیرینه در ادبیات، هنر و ورزش ما بازتاب داشته است.   

خوشبختانه در تاریخ 30 سپتامبر 2009 سازمان علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) نوروز را به عنوان میراث جهانی به ثبت رساند. مجمع عمومی سازمان ملل متحد در تاریخ 4 اسفند 1388 برابر با 23 فوریه 2010 روز 21 مارس را به عنوان روز جهانی عید نوروز به رسمیت شناخت و با تصویب قطعنامه ای، روز 21 مارس برابر با اول فروردین را "روز جهانی نوروز" نام گذاری کرد. از آن زمان نوروز مجددا به عاملی برای همگرائی مردمان کشورهایی که ساکنان آن نوروز را جشن می‌گیرند درآمد و برنامه‌های مشترکی برای بزرگداشت آن برگزار شد. بر اساس برآورد سازمان ملل این جشن از سوی بیش از 300 میلیون نفر در ایران، افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان، آذربایجان، ترکمنستان، قزاقستان، قرقیزستان، ترکیه، پاکستان، هند و جمعیت هائی در حدود 25 کشور جشن گرفته می‌شود.  

نوروز می‌تواند بسیاری از ظرفیت های همجواری را در مسیر شکوفائی قرار دهد. موجب تقویت مناسبات سیاسی، اقتصادی  فرهنگی مردمانی شود که به آن احترام می‌گذارند و آن را گرامی می دارند. نوروز می‌تواند اقتصاد، فرهنگ و سیاست خاص خود را در پی داشته باشد. کشورهای نوروزی می‌توانند به برکت این جشن مورد علاقه ملتها پایه‌های مستحکم دوستی و پیوندهای متقابلا سودمند را بنیان بگذارند. با توجه به اینکه  نظافت و پاکسازی محیط  کار و زندگی، خرید البسه و کالاهای مصرفی، تهیه هدایا، تدارک میهمانی‌ها و مسافرت و گردشگری از آداب این جشن مردمی است، کشورهای نوروزی می‌توانند به ابعاد اقتصادی مرتبط با این جشن توجه و برپایه آن همکاریهای متقابل خود را گسترش دهند. جشن نوروز در تار و پود فرهنگ مردمان ما جا دارد و فرصتی برای تقویت همگرائی فرهنگی و گردهمائی‌های مشترک است. جشن نوروز می‌تواند روح همسایگی را در بین کشورهای ما که مرزهای مشترک فرهنگی داریم، تقویت نماید و مبنائی برای تحکیم مناسبات ما با یکدیگر باشد. بر این اساس کشورهائی که نوروز را جشن می‌گیرند می‌توانند از سیاست نوروزی برای کاهش تنش ها و تحکیم مناسبات فیمابین و تقویت سیاست خارجی خود بهره بگیرند.

تجربه ما نشان می دهد سیاست خارجی از مرزها و کشورهای همجوار آغاز می‌شود و اگر ما در منطقه خود موفق به تقویت همگرائی و همکاری شویم، گام بلندی در موفقیت سیاست خارجی خود برداشته و چشم انداز امیدوار کننده ای از سعادت ملت هایمان را ترسیم کرده ایم. نوروز فرصت های بسیاری را پیش روی ما قرار می دهد که تاکنون از آنها استفاده نکرده ایم. برگزاری نشست های منظم نوروزی در سطح سران و مقامات عالی رتبه، اجرای جشنواره‌های فرهنگی، هنری، ورزشی سنتی و تلاش برای بهبود مناسبات مردم، نخبگان و هنرمندان کشورهای نوروزی و معرفی مشترک پیوندهای همه جانبه ما در سطح جهان و سازمان‌های بین المللی نمونه‌هائی از این فرصت هاست.

برای ما ساکنان منطقه نوروز، هر روزی که با یکدیگر در همگرائی و همکاری بگذرانیم نوروز و روزی نو است. نوروز راهنمائی برای تقویت همسایگی، دوستی و برادری مردمان سرزمینهای نوروزی است. به قول سعدی شیرازی "آن روز که با تو می رود نوروز است."

علیرضا بیکدلی، کارشناس ارشد مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز

     (مسئولیت محتوای مطالب برعهده نویسندگان است و بیانگر دیدگاه‌های مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی نیست)