دولت آقای "جو بایدن"، رئیس جمهور جدید آمریکا بر سیاست چند جانبه گرایی و مشورت با اروپا تاکید دارد. سه کشور اروپایی در تعیین راهبرد غرب در مقابل جمهوری اسلامی فعال هستند. در سیستم حکومتی آمریکا؛ تنها جمهوری خواهان از توان اجرای توافقات بزرگ در سیاست بین الملل برخوردارند. تاسیس روابط با چین، پایان جنگ ویتنام، خاتمه جنگ سرد، فروپاشی دیوار برلین، و وحدت دو آلمان مثال های بارز نظریه فوق است. دمکرات ها "درون گرا" و جمهوری خواهان "برون گرا" هستند. دمکرات ها در تنظیم اقتصاد داخلی کوشا و جمهوریخواهان در "بهم ریختن" تبحر دارند و رفتار سیاست خارجی رونالد ریگان، بوش پسر و دونالد ترامپ در تایید نظریه فوق است. لذا نمی‌توان از دولت دمکرات بایدن توافقی موفق انتظار داشت. توافق با بارک اوبامای دمکرات هم در هاله ای از ابهام قرار دارد. تنظیم روابط با جمهوری اسلامی ایران اقدام بزرگ و مهمی است و جمهوری خواهان از توان اجرای آن- جنگ و یا مذاکره برای همزیستی مسالمت آمیز -برخوردارند. اگر دولت بایدن نقطه نظرات جمهوریخواهان را در سیاست خارجی مد نظر قرار ندهد آنها در سیاست های داخلی وی مشکل آفرینی می‌کنند.

به نظر می رسد آقای بایدن برای متقاعد کردن جمهوریخواهان در سیاست خارجی نیازمند حمایت اروپا باشد. احزاب راست اروپایی تاثیرگذار بر جمهوری خواهان در آمریکا هستند و به نظر می رسد اروپایی‌ها، با توجه به ضعف دولت بایدن در مشورت با جمهوری خواهان، اهداف خود در سیاست خارجی دولت جدید را نیز تحمیل کنند. اروپا با علم به ضعف دولت بایدن در مقابل جمهوریخواهان نهایت سوء استفاده در هدایت سیاست خارجی دولت وی، البته پشت نقاب آمریکا، خواهد کرد. این نظریه که اروپا از "قدرت سخت" آمریکا به نفع خود استفاده می‌کند قابل اثبات است چنانچه رژیم اشغالگر نیز با نفوذ در کنگره آمریکا اقدام می‌کند.

از منظری دیگر به اعتقاد "استیفن والت"،  از "چیدمان" کادر سیاست خارجی آقای بایدن می‌توان متوجه شد که پیگیر سیاست های دولت ترامپ است یا صلح طلب است! آقای بایدن بر استمرار سیاست ترامپ به عنوان اهرم مذاکراتی تاکید دارد. مجددا از منظری دیگر به نظر نمی رسد مجموعه اروپا و آمریکا در تنظیم "توافق" با دولت آقای روحانی که سه ماه به پایان عمر باقی دارد، جدی باشند مگر امتیاز کسب کنند. انگلیس سابقه تلاش برای تاثیرگذاری در انتخابات ریاست جمهوری ایران دارد. سیستم آمریکا بر مبنای "بازسنجی و توازن" check & balance است و معمولا هر دو سال یکبار گرایش سیاسی جابجا می‌شود و این احتمال وجود دارد در انتخابات 2022 کنگره، جمهوریخواهان اکثریت سنا را کسب کنند و لذا دولت بایدن نیازمند تعامل با جمهوریخواهان برای دو سال آینده است و هرگونه توافق با جمهوری اسلامی از سوی دولت بایدن مجددا در سال 2022 با مشکل بهانه جویی جمهوریخواهان مواجه خواهد شد.

"چارچوب" مذاکراتی فعلی جمهوری اسلامی ایران با 1+5 مناسب نیست زیرا همواره "ماشه تخریب" از طریق شورای امنیت سازمان ملل علیه جمهوری اسلامی ایران تهدیدی دایمی خواهد بود. در "بی نظمی" فعلی روابط بین الملل احترام به قوانین و معاهدات بین المللی بیش از پیش پایمال شده است و تغییر معاهدات قبلی، در دستور کار آمریکا و روسیه و آمریکا و چین و اعضای ناتو قرار دارد و درخواست غرب برای تغییر درتوافق با جمهوری اسلامی ایران نیز در همین راستا توجیه می‌شود. نظام لیبرال دمکراسی اروپا و آمریکا سیستم های حکومتی مخالف را پذیرا نیستند و با عینک ماجراجویی و چالش در صدد بهم ریختن نظام های غیر غربی هستند. در استراتژی امنیتی کشورهای مطرح اروپا و آمریکا جمهوری اسلامی در کنار کشورهای چین و روسیه "دشمن و تهدید" تلقی می‌شود. لذا هرگونه تلاش برای توافق برای همکاری بیهوده است مگر به توافق "همزیستی همراه با مواظبت و مراقبت" دست یابیم.

پیشنهاد راهکارها

اگر توپ در زمین جمهوری اسلامی است، اجازه دهیم دولت بعدی شوت بزند. عدم عجله خود فرصتی برای فضای آرامش و احتمال گشایش مالی و حالت نه جنگ و نه صلح در محیط داخلی و شور و شوق انتخاباتی، به نفع جمهوری اسلامی ایران است. لازم است حکومت داری "علمی؛ خرد جمعی و اجماع" را ترویج کنیم تا از قابلیت احترام از سوی جامعه جهانی برخوردار باشیم. مناسب است دولت آقای روحانی همانند دولت آقای خاتمی، با انجام اقدامات لازم، زمینه داشتن اهرام های قوی برای دولت آتی فراهم کند. اتحاد سه کشور انگلیس و آلمان و فرانسه در مقابل ایران را منحل کنیم. این از جمله اقداماتی است که دولت آقای روحانی می‌تواند برای دولت 1400 تسهیل کند. فشار به اروپا را افزایش دهیم. ناظران سیاسی معتقدند با آمدن بایدن در کاخ سفید و تاکید بر مشورت و همکاری با اروپا، 3 کشور اروپایی طرف مذاکره با جمهوری اسلامی ایران قادر به گشایش اقتصادی با جمهوری اسلامی ایران هستند؛ ولی باید مشخص شود چرا نمی‌کنند. به نظر می رسد برای تغییر رفتار آمریکا با جمهوری اسلامی ایران فشار بر انگلیس و فرانسه موثر واقع شود.

سید وحید کریمی، کارشناس ارشد مطالعات آمریکا

    (مسئولیت محتوای مطالب برعهده نویسندگان است و بیانگر دیدگاه‌های مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی نیست)