انتخابات ریاست جمهوری آمریکا بیشترین توجه کارشناسان و دست اندرکاران امور سیاسی را به خود جلب کرده است. هرچند که این انتخابات در مورد جابه جایی قدرت در درون آمریکاست اما به دلایل گوناگون، انتخاباتی با مقیاس های گسترده تر از چارچوب های ملی قلمداد می شود. مبارزات انتخاباتی در جریان بوده و علی رغم گمانه‌های مختلف، مخصوصاً با توجه به ابتلای دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا به کووید 19، نهایت و سرانجام آن در ترکیبی از ابهام و روشنی قرار دارد. یکی از زوایای مهم این انتخابات، زاویه بین المللی آن است. انتخابات کنونی ریاست جمهوری آمریکا، شاید بین المللی ترین انتخابات در تاریخ معاصر باشد.
چگونه می‌توان زاویه بین‌المللی این انتخابات را تحلیل کرد؟ در پاسخ به این پرسش، به «نقش بازیگران و موضوعات بین المللی» و «موقعیت جهانی ایالات متحده» و پی آمدهای جهانی انتخابات جاری باید توجه کرد که ذیلاً بدان پرداخته خواهد شد.
الف- نقش بازیگران و موضوعات بین المللی:
تقریباً می توان گفت تمام کنشگران بین المللی در مورد بایدن و ترامپ موضع مشخصی دارند. غالب کنشگران اروپایی، بازدگی، سرخوردگی و حتی تنفر از ترامپ، امید دارند تا بایدن به قدرت برسد. اما آنچه مهم است آن که برخی از کنشگران غیر آمریکایی، ماورای موضع گیری شان، وارد کارزار انتخاباتی به نفع کاندیدایی خاص شده اند. در رأس این کنشگران نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی است که نطق سالانه مجمع عمومی سازمان ملل خود را تبدیل به نطقی انتخاباتی به نفع ترامپ کرد. رفقای او در کشورهای عربی خلیج فارس نیز عملاً برای انتخاب مجدد ترامپ نه فقط دعا، بلکه اقدام می کنند. برقراری روابط سیاسی علنی بین امارات متحده عربی و بحرین با رژیم صهیونیستی که پروژه تیم انتخاباتی ترامپ است، به قصد موفق نشان دادن ترامپ در سیاست خارجی، برای دولتی که فاقد کمترین دستاورد سیاست خارجی در تاریخ معاصر آمریکا بوده است، صورت گرفته است. فراتر اینکه یکی از اهداف انتخاباتی برقراری رابطه بین این کشورها و رژیم صهیونیستی، هدف قرار دادن بخشی از مسیحیان اونجلیکال در آمریکاست که نگاهی خاص به رژیم صهیونیستی دارند.
علاوه براین کنشگران خارجی انتخابات، دولت ترامپ سعی دارد از هر موضوع سیاست خارجی برای جلب رأی استفاده کند. آنچه که دولت ترامپ در افغانستان انجام می دهد، بی تردید ریشه ای انتخاباتی دارد. برای ترامپ سرنوشت افغانستان و سرنوشت سربازان آمریکایی در این دیار اهمیتی ندارد؛ آنچه اهمیت دارد چگونگی استفاده از این روند برای پیروزی در انتخابات است. برجسته کردن نقش عوامل بین المللی در نطق های انتخاباتی نیز باید مدنظر قرار گیرند. چین ستیزی، روسیه ستیزی و تکیه بر ظرفیت تخریبی این دو بازیگر در روند انتخاباتی، پیوست دیگری از بعد بین المللی انتخابات آمریکا را به نمایش می گذارد. اما آنچه باید در میانه این غوغاها و کنش و واکنش ها مدنظر قرار گیرد، موقعیت بین المللی آمریکا و نسبت آن با انتخابات است.
ب- موقعیت بین المللی آمریکا:
آنچه در درون آمریکا می گذرد، بازتاب شرایط بین المللی آمریکاست. واقعیت آن است که در درون آمریکا، در چند دهه گذشته کمتر زمانی مانند امروز، جامعه و نخبگان دچار تشتت، تفرقه و افراط بوده اند. آمریکا دوقطبی شده است. برآمدن ترامپ در انتخابات 2016 خود بازتاب این دوقطبی شدن بود. اما این دوقطبی بودن، یک پیوست جدی سیاست خارجی و روابط بین المللی دارد و آن نبود توازن در قدرت نظامی و اقتصادی آمریکا با مقبولیت جهانی رفتارهای آن است. تجمع اشتباهات و خطاهای آمریکا در چند دهه گذشته در سطح جهانی که بعضاً ریشه و پی آمد ساختاری داشته، آمریکا را در پایین ترین موقعیت پذیرش عمومی، حتی در بین متحدین و اعضای خانواده غرب قرار داده است.
این پدیده در داخل آمریکا، همراه با تحولات درونی این کشور مخصوصاً از نظر اجتماعی، معادلات سیاسی و به طور خاص، شرایط روانی را به هم زده است. تمام پروژه ترامپ از بعدی، متمرکز بر بازسازی روحی و روانی ایالات متحده بود که کاملاً برعکس جواب داده است. ترکیبی از پندارها، گفتارها و رفتارهای او، برای گروه عمده ای از آمریکاییان شرمساری را به همراه آورده و این به خودی خود، موضوعی داخلی نیست، بلکه با شرایط بین المللی آمریکا پیوند می خورد. موقعیت بین‌المللی آمریکا، با آنچه که تا به حال در این انتخابات گذشته بیشتر از گذشته دستخوش آسیب شده است، اما درعین حال به اثرات جهانی انتخابات آمریکا نیز باید توجه داشت.
ج- پی‌آمدهای بین المللی:
پی آمدهای بین المللی انتخابات آمریکا را نمی توان تا قبل از روشن شدن نتیجۀ نهایی به دقت روشن کرد. اما نمی توان اثرات کمی و کیفی آن را نیز دستکم گرفت. همچنین باید پی آمدها را از زوایا و جوانب گوناگون دید. در این خصوص آنچه که کمتر بدان پرداخته می‌شود، جهانی شدن تکنولوژی سیاسی انتخابات آمریکاست. منظور از تکنولوژی سیاسی، انواع ابزارها و مسائل و راهکارهایی است که دو حزب رقیب برای رسیدن به قدرت از آنها استفاده می‌کنند. عمده ترین شاخصه این تکنولوژی، «رسانه ای شدن» انتخابات و خارج شدن «محتوای سیاسی» در روند انتخاباتی است. این پدیده گویا جهانی شده است. فراتر از آن حتی رعایت نکردن ادب کلام و سخن که در سنوات گذشته در مناظرات انتخاباتی آمریکا تبدیل به روندی عادی شده، درحال جهانی شدن است.
پدیده ای که به آن اشاره شد، لزوم توجه به بعد دیگری از پی آمدهای بین المللی انتخابات ایالات متحده را به میان می کشد و آن، تلاش بازیگران بین المللی برای کاهش اثرات انتخابات آمریکا بر سرشت و سرنوشت سیاسی آن هاست. این پدیده، از کشور به کشور متفاوت بوده و همچنین توانایی های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی هرکدام از بازیگران در به حداقل رساندن اثرات انتخابات آمریکا با یکدیگر متفاوت است.
هرچه هست، انتخابات آمریکا صرفاً یک پدیده داخلی نیست و درمجموع آوردگاهی برای کنشگران متعدد خارجی است. انتخابات آمریکا آینه پُرچالش بودن موقعیت جهانی ایالات متحده است و کنشگران بین‌المللی درصدد مدیریت پی آمدهای این انتخابات هستند.
(مسئولیت محتوای مطالب برعهده نویسندگان است و بیانگر دیدگاه‌های مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی نیست)