طی یک سال گذشته اتحادیه اروپا با چندین بحران بزرگ سیاسی، اقتصادی و امنیتی مواجه بوده است. خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا و تأثیرات عمیق ژئوپلتیک ناشی از آن، همه گیری و شیوع جهانی ویروس کرونا و مدیریت ضعیف مقامات و مسئولین اتحادیه اروپا در مقابله با تأثیرات گسترده اقتصادی، تجاری و اجتماعی متأثر از این بیماری، سیاست ها و رفتار ترامپ در قبال اروپا و تلاش وی برای ایجاد تفرقه و تضعیف بیش از پیش اتحادیه اروپا و نیز تقویت یک جانبه گرایی و تضعیف چندجانبه گرایی، اروپا را به سمت واگرایی بیشتر و انشقاق می کشاند.
سران 27 کشور عضو اتحادیه اروپا برای جلوگیری از این روند، پس از چهار روز مذاکرات فشرده، در تاریخ 21 جولای 2020 بودجه هفت ساله اتحادیه مذکور را برای دوره ( 2027 - 2021 ) به میزان 1824/3 میلیارد یورو، به منظور بازسازی اروپای پساکرونا، حمایت از سرمایه گذاری در محیط سبز، تجارت و نقل و انتقالات دیجیتالی به تصویب رساندند. توافق سران اتحادیه اروپا درخصوص بودجه تصویبی درواقع توافقی برد – برد برای همه کشورهای عضو اتحادیه است و موجب تقویت اقتصادی و سیاسی در این مجموعه خواهد شد.
تکمیل روند برگزیت و خروج بریتانیا به عنوان دومین قدرت اقتصادی اروپا پس از آلمان از اتحادیه اروپا و فقدان بودجه 12 تا 15 میلیارد یورویی این کشور خود چالش بزرگی برای تأمین بودجه اتحادیه در دوره جدید بوده است.
شایان ذکر است که بودجه اتحادیه اروپا برای یک دوره هفت ساله و به طور مشترک توسط کمیسیون، شورا و پارلمان اروپا تصویب میشود. بودجه قبلی اتحادیه به میزان 908 میلیارد یورو به صورت پرداخت و 960 میلیارد یورو با عنوان تعهدات تأمین مالی در سال 2013 و برای دوره هفت ساله 2014 تا 2020 تصویب شده بود.
تأمین منابع مالی بودجه اتحادیه اروپا از وضع عوارض گمرکی بر واردات کالا از خارج از اتحادیه، بخشی از درآمد کشورهای عضو از محل مالیات بر ارزش افزوده و کمک مستقیم کشورها که براساس اندازه اقتصاد آنها تعیین میشود، صورت می گیرد. بودجه اتحادیه اروپا صرف اجرای سیاست حمایتی کشورهای عضو از کشاورزان و سیاست انسجام در اتحادیه، کمک به توسعه بیشتر اقتصاد و دولت دیجیتالی، سرمایه گذاری در تحقیقات و نوآوری، تقویت بازار واحد و رقابت پذیری شرکت های اروپایی و سرفصل های امنیت و دفاع، سیاست خارجی و امور اداری اتحادیه اروپا می شود.
بودجه 1824/3 میلیارد یورویی اتحادیه برای دوره 2021 الی 2027 شامل 1074 میلیارد یورو برای سرمایه گذاری و 750 میلیارد یورو برای مقابله با ویروس کووید 19 و پیامدهای اقتصادی و اجتماعی برآمده از آن برای کشورهای عضو اتحادیه ازجمله رکود بزرگ اقتصادی و تعطیلی چند ده هزار شغل و کسب و کار و بیکاری گسترده شده است. 390 میلیارد یورو از بودجه فوق به صورت کمک بلاعوض و 360 میلیارد یورو به صورت وام به کشورهای عضو پرداخت خواهد شد. کشورهای دریافت کننده وام تا سال 2058 فرصت بازپرداخت آن را خواهند داشت. همچنین تا اواخر اگوست 2020 تعداد دو میلیون و 695 هزار نفر در اروپا به بیماری همه گیر کرونا مبتلا شده و 199 هزار و پانصد نفر از آنها جان خود را از دست داده اند. این آمار هنوز با سرعت قابل ملاحظه ای رو به افزایش است. بخشی از این بودجه، به میزان 750 میلیارد یورو نیز برای حمایت از کشاورزی، توسعه بازار واحد، سرمایه گذاری در محیط زیست سبز EUCO (اتحادیه اروپا برنامه دارد تا سال 2030 به منظور مقابله با گازهای گلخانه ای و تغییر آب و هوایی و حفاظت از جنگل ها سه میلیارد اصله درخت بکارد.)، نقل و انتقالات دیجیتالی (دیجیتالی شدن) MFE و انعطاف پذیری و مدرن سازی بازار واحد اختصاص خواهد یافت.
تصویب بودجه 1824 میلیارد یورویی توسط سران اتحادیه از حیث حجم بی سابقه است و بدون توافق و انعطاف فرانسه و آلمان نسبت به مواضع گذشته این دو کشور، تصویب چنین بودجه ای امکانپذیر نبود. تمامی‌کشورهای عضو 1/4 درصد درآمدهای ملی خود را به بودجه اتحادیه اختصاص خواهند داد.
تصویب بودجه سالانه و برنامه ترمیمی اتحادیه اروپا، نقطه عطفی در اتحادیه محسوب و موجب تقویت ثبات اقتصادی و سیاسی و ایجاد تغییراتی در این اتحادیه به سمت هم گرایی خواهد شد. گام بعدی این توافق، تصویب آن در پارلمان اروپا است که مذاکرات آن از اول ماه سپتامبر آغاز شده است.
خانم اورسالا فان در لاین، رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا پس از تصویب این بودجه گفت: «امروز یک گام تاریخی برداشتیم و به آن افتخار می کنیم. اختصاص 1/8 تریلیون یورویی اتحادیه برای حمایت از سیاستهای مدرن، بهداشت، گردشگری، توسعه پایدار، دیجیتالی شدن تجارت و سرمایه گذاری برای آینده اروپا و نماد قدرت و اتحاد در اروپا است.»
با توجه به بحران های موجود در اتحادیه اروپا و دوره پر التهاب کنونی ناشی از خروج بریتانیا از اتحادیه و تبعات فراوان ویروس کرونا بر اقتصاد کشورهای اروپایی و سیاست تفرقه افکنانه ترامپ در قبال اروپا ازجمله خروج نظامیان آمریکا از آلمان و استقرار آنها در لهستان و سایر کشورهای شرق اروپا به منظور تشدید واگرایی در اروپا که بیانگر تغییر رویکرد امنیتی آمریکا در قبال اروپا، به ویژه آلمان و ایجاد شکاف سیاسی و امنیتی در داخل اروپا است، همه اعضای اتحادیه اروپا و در صدر آنها آلمان و فرانسه به این نتیجه رسیده اند که بایستی اروپا را احیا و برای جلوگیری از واگرایی درحال افزایش، همکاری بیشتری در حوزه سیاست خارجی و امنیتی مشترک داشته باشند.
سران کشورهای عضو اتحادیه اروپا با تصویب بودجه 8/1 تریلیون یورویی به یک توافق تاریخی دست یافتند که در صورت تصویب آن ازسوی پارلمان اروپا و اجرایی شدن آن، نه تنها مانع از روند رو به رشد واگرایی در مجموعه اروپا خواهد شد، بلکه مجموعه اتحادیه را به سمت همگرایی و اتحاد بیشتر حرکت خواهد داد.
(مسئولیت محتوای مطالب برعهده نویسندگان است و بیانگر دیدگاه‌های مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی نیست)