دکتر سعید خطیب‌زاده، رئیس مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه، در سخنرانی خود در اجلاس جهانی پاگواش با اشاره به تحولات نگران‌کننده در نظام بین‌الملل اظهار داشت: «نظم بین‌المللی در سال‌های اخیر با دو روند ضد حقوق بین‌الملل و هرج‌ومرج‌ساز روبه‌رو شده است. ابتدا با فشار و طراحی غرب، شاهد عزیمت از نظم قانون‌پایه (Law-based) به نظم قاعده‌پایه (Rule-based) بودیم که خود موجب هرج‌ومرج‌های بنیادین در نظام بین‌الملل شد.»
وی افزود: «تأسف‌بارتر اینکه با سیاست‌های اخیر ایالات متحده و برخی کارگزاران منطقه‌ای آن مانند رژیم صهیونیستی، در استفاده عریان از زور، شاهد شکل‌گیری نظم زور/قدرت‌پایه (Power/Force-based) هستیم که بی‌شک آشفتگی جهانی بی‌سابقه‌ای را در پی خواهد داشت. این روندها ضد صلح، ضد ثبات و تهدیدکننده اصول حقوق بین‌الملل و ناقض نظم مبتنی بر قانون هستند.»
خطیب‌زاده تأکید کرد: «گذار از نظم مبتنی بر قانون به نظم مبتنی بر زور، بزرگ‌ترین تهدید برای آینده امنیت و روابط بین‌الملل است که باید متوقف و این روند معکوس شود.»
به گفته وی، اصول بدیهی حقوق بین‌الملل از جمله حاکمیت ملی، تمامیت ارضی و حقوق بشردوستانه نادیده گرفته شده‌اند و جهان امروز شاهد نسل‌کشی آشکار در غزه و فلسطین است؛ جنایتی که به گفته او، چهره واقعی نظم کنونی را برملا می‌سازد.
او با اشاره به حملات آمریکا و اسرائیل به ایران، این اقدامات را «خیانتی به مسیر دیپلماسی» خواند و گفت: «این حملات نشان داد که حقوق بین‌الملل در محاصره قرار گرفته است.»
در ادامه، رئیس مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه با تحلیل شرایط منطقه خاورمیانه تصریح کرد: «خاورمیانه در وضعیت نظامی و امنیتی‌شده و در حالت جنگ دائمی قرار گرفته است، به‌گونه‌ای که جنگ و خشونت دیگر استثناء نیست.»
وی افزود: «حمله به ایران نه به دلیل نبود دیپلماسی و مذاکره، و نه به دلیل تهدیدی از سوی برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران بود؛ بلکه ناشی از جاه‌طلبی‌های ژئوپلیتیک رژیم صهیونیستی و تلاش مشترک آمریکا و رژیم اسرائیل برای اعمال هژمونی بر منطقه و تضمین برتری نظامی و اطلاعاتی این رژیم بود؛ تلاشی که در این هدف شکست خورد.»
خطیب‌زاده تأکید کرد: «بی‌قانونی و رواج منطق زور، امنیت منطقه را متزلزل و اعتماد به دیپلماسی را به‌شدت تضعیف کرده است.»
او در ادامه خاطرنشان کرد: «این وضعیت، مشروعیت نظم بین‌المللی پس از جنگ جهانی دوم را نیز زیر سؤال برده است.»
وی مسئله فلسطین را ریشه تمام بحران‌های منطقه دانست و گفت: «بدون فراهم آوردن عدالت و انصاف برای مردم این سرزمین و تشکیل دولت واحد فلسطینی، هیچ صلح پایداری شکل نخواهد گرفت.»
خطیب‌زاده در پایان با تأکید بر ضرورت پاسخ‌گویی عاملان جنایات جنگی و نسل‌کشی در منطقه گفت: «تشکیل دادگاه نورنبرگ خاورمیانه برای محاکمه عاملان جنایات علیه بشریت و نسل‌کشی در فلسطین ضرورتی قطعی و تاریخی است.»
وی سخنان خود را با این جمله به پایان رساند: «امید برای سیاست و دیپلماسی حیاتی است، اما باید بر پایه واقعیت‌های میدانی و با رویکردی نو بنا شود.»
این وضعیت، مشروعیت نظم بین‌المللی پس از جنگ جهانی دوم را نیز زیر سؤال برده است.