با گذشت بیش از سه سال از منازعه اوکراین؛ روزهای حساسی را در تکاپوی جنگ و صلح و آرزوی امری رئیس جمهور ترامپ شاهد هستیم. این در حالی است که ایالات متحده، تلاش می‌کند روابط خود را با مسکو تنظیم نماید و صلح بین روسیه و اوکراین را میانجی‌گری کند. واقعیت این است که عملیات ویژه روسیه در اوکراین در سال 2022 به بزرگترین و مرگبارترین درگیری در اروپا از زمان جنگ جهانی دوم تبدیل شده است؛ چرا که این منازعه صدها هزار کشته و زخمی‌بر جای گذاشت، میلیون‌ها نفر را آواره کرد و شدیدترین رویارویی را بین مسکو و غرب با صدها میلیارد دلار خسارت در دهه‌های اخیر به راه انداخت. در طول جنگ، روسیه از واشنگتن به دلیل نقش‌آفرینی برجسته  در ارائه کمک به کی یف انتقاد نموده و روابط طرفین به بدترین وضعیت پس از جنگ دوم جهانی رسید اما با روی کار آمدن ترامپ، این موضوع تغییر کرد و خصومت عریان واشنگتن متوقف گردید. این  در حالی است که لندن به آشوب و جنگ در اوکراین دامن می‌زند و برخی مقامات روسی معتقدند انگلیس اکنون دشمن اصلی مسکو محسوب می‌شود؛ چرا که بریتانیا  به عنوان نیروی محرکه غرب در ایجاد مخالفت با روسیه عمل می‌نماید. در همین راستا سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، استارمر را عاملی برای دامن زدن به تنش‌ها در لحظه‌ای که ترامپ در تلاش برای آرام کردن آنها است، معرفی کرد. همچنین اظهارات اخیر استارمر درباره احتمال اعزام نیروها و هواپیماهای انگلیسی به اوکراین به عنوان بخشی از نیروهای حافظ صلح احتمالی، خشم سیاستمداران ارشد روسیه را برانگیخته است. همچنین میزبانی وی از نشست ائتلاف حسن نیت و همچنین لابی شخصی او از طریق تماس با ترامپ برای حمایت از اوکراین نیز عاملی مضاعف تعبیر می‌شود.

بریتانیا که نقش بارزی در روزهای اولیه این منازعه داشت و همچنان سرسختانه از کی یف حمایت می نماید، به عنوان دشمن شماره یک جدید روسیه معرفی شده است؛ چرا که اخراج دو دیپلمات انگلیسی به دلیل اختلافات جاسوسی به علاوه تهدید یکی از نزدیکان ولادیمیر پوتین به تصرف دارایی‌های بریتانیا در روسیه، این موارد نشان‌دهنده تشدید خصومت‌های اخیر است. جالب توجه این که سرویس اطلاعات خارجی روسیه در بیانیه‌ای علنی اعلام نموه که لندن امروز، درست مانند هر دو جنگ جهانی قرن گذشته، به‌عنوان محرک جهانی جنگ عمل می‌کند و تلاش دارد تا رایزنی‌های ترامپ برای میانجی‌گری صلح در اوکراین را از مسیر خارج سازد. به هر حال بریتانیا به ارتش اوکراین آموزش و بودجه می‌دهد و اولین کشوری بود که وعده تانک‌های جنگی ساخت غرب را برای اوکراین داد و موشک‌های کروز دوربرد را در زمانی که دیگر کشورها مردد بودند، تحویل داد تا عمق خاک روسیه هدف قرار گیرد.

موضوع مهم دیگر تلاش اروپا در مسیر خودمختاری دفاعی و امنیتی است که در این فرایند انگلیس نقش بارزی را ایفاء می نماید. در همین راستا کایر استارمر، نخست وزیر بریتانیا و امانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه، در حال مذاکره با 37 کشور برای ایجاد ائتلافی از پیشاهنگان برای اوکراین در صورت توافق صلح هستند. همچنین بریتانیا و فرانسه به دنبال تقویت موقعیت اوکراین در مذاکرات می‌باشند؛ زیرا دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، تلاش می‌کند در جنگ روسیه و اوکراین به توافق برسد و دو قدرت هسته‌ای اروپایی در حال توسعه طرحی برای کمک به تضمین امنیت اوکراین هستند. شایان ذکر است که ائتلاف داوطلبان شامل کشورهایی از اروپا، کشورهای مشترک المنافع و آسیا می‌شود که بودجه، نیرو، هواپیما یا کشتی‌های نظامی‌برای کمک به حفاظت از اوکراین در برابر روسیه فراهم می‌کنند. همچنین در نشست جداگانه‌ای در پاریس کشورهای غیرعضو ناتو مانند استرالیا، ژاپن و نیوزیلند به مذاکرات با رهبران نظامی ده‌ها کشور اروپایی و کانادا پیوستند.

در راستای تلاش برای صلح؛ ترامپ در آخرین اظهار نظر گفته است با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه گفتگوهای بسیار خوب و سازنده‌ای داشتم و احتمال بسیار خوبی وجود دارد که این جنگ وحشتناک و خونین سرانجام پایان یابد؛ وی می‌افزاید در این مقطع هزاران سرباز اوکراینی به طور کامل توسط ارتش روسیه و ارتش روسیه در محاصره هستند و من قویاً از رئیس جمهور پوتین خواستم که جان آنها در امان باشد و کشتن این افراد یک قتل عام وحشتناک خواهد بود که از زمان جنگ جهانی دوم دیده نشده است. همچنین کرملین روز جمعه اعلام نمود که ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه از طریق فرستاده آمریکایی استیو ویتکوف؛ دونالد ترامپ را در مورد پیشنهاداتش خود برای آتش بس در اوکراین ارسال کرده است.

در مجموع بریتانیا و فرانسه به دنبال ممانعت از تسلیم شدن آمریکا به درخواست‌ ولادیمیر پوتین برای غیرنظامی‌کردن اوکراین و وادار کردن ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین به برگزاری انتخابات قبل از دستیابی به توافق صلح دائمی هستند. در همین راستا پس از نشست سران اروپایی در لندن در اواسط اسفند 1403، استارمر اعلام کرد که بریتانیا آماده است از ائتلاف پیشاهنگان برای اجرای هرگونه توافق صلح در اوکراین با سربازن روی زمین و هواپیماها در آسمان حمایت کند؛ در عین حال که کشورهای اروپایی باید این بار را تحمل کنند و بدون شک حمایت آمریکا ضروری است. کلام آخر این که بدون مشارکت و نقش آفرینی مثلث لندن، پاریس و برلین، برقراری صلح و ثبات پایدار در حاشیه دریای سیاه چندان در دسترس نخواهد بود؛ چرا که در بین دول اروپایی، بریتانیا بیش از همه از کرملین و شخص پرزیدنت پوتین به دلایل مختلف به ویژه تلاش مسکو در به انحصار کشیدن اروپا در موضوعات مهم سیاسی و اقتصادی ناخرسند بوده و اراده جدی در تضعیف روسیه در محور اورآسیا و موازنه قدرت‌های بزرگ دارد.

علی بمان اقبالی زارچ، رئیس گروه مطالعات اوراسیا

 (مسئولیت محتوای مطالب برعهده نویسندگان است و بیانگر دیدگاه‌های مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی نیست)