در هزاره سوم با رشد سرعت تکنولوژی و علیرغم ارتقاء آگاهی انسانی بر تکثر و تنوع تحولات سیاسی و امنیتی افزوده شده و بروز بحران‌های خطرناک نظیر بحران فلسطین و اوکراین بیشتر شده است. در این میان ناتو در میان سازمان‌های میان حکومتی به دلیل مولفه‌های اقتصادی و نظامی اعضاء، حوزه تاثیرگذاری و منطقه نفوذ و به ویژه عملکرد در جغرافیای سیاسی خود و مناطق پیرامونی از بدو تاسیس در سال 1949 ، مهمترین نقش ها را در بین سازمان‌های مشابه رقیب که بسیار اندک هم بوده اند، بازی کرده و به یک بازوی امنیتی و نظامی جذاب تبدیل شده و برند مورد علاقه کشورهای رهانیده شده از اردوگاه کمونیسم سابق گردیده  است. در عین حال که فلسفه وجودی ناتو ایجاد اتحادیه ای بالنده با نیروی دفاعی فوق العاده برای حفاظت از کل حوزه آتلانتیک شمالی ، شامل اروپای غربی در مواجهه با توسعه طلبی اتحاد جماهیر شوروی سابق بود و با فروپاشی دیوار برلین در سال 1989 و به تبع آن به تاریخ سپردن پیمان دفاعی ورشو، این استنباط و پیش بینی وجود داشت که این اتحادیه نماگرهای ارکانی و حیاتی خود را برای ادامه فعالیت و بقا از دست داده و بایستی منحل گردد، ولی واقعیت های میدانی به گونه ای دیگر رقم خورد و مسیری تهاجمی را در پیش گرفته و تا سال 2008 میلادی اکثر کشورهای جدا شده از سلطه سوسیالیستی و کمونیستی از جمله لهستان ، چک ، اسلواک ، مجارستان ، بلغارستان ، رومانی و جمهوری‌های یوگسلاوی سابق و حتی آلبانی را به عضویت پذیرفت و روند پیشروی به سوی شرق همچنان ادامه دارد. به طور کلی اشتیاق امریکا برای حضور در شرق اروپا و خصوصا منطقه بالکان راهبردی حساب شده و در راستای رسیدن به دیوار چین و تسلط بر شاهراه مراسلاتی و ترانزیتی انرژی و کالا ارزیابی می‌گردد چرا که یک نظریه سیاسی از دیر باز مطرح بود که اروپای شرقی  قلب و مهمترین نقطه حساس جهان بوده و کشوری که بر آن حاکم گردد ؛ بر جهان نیز تسلط خواهد یافت؛ البته در سال های اخیر دامنه این منطقه گسترش یافته و محور اوراسیا تلقی می‌شود.

در حال حاضر مهمترین اولویت ناتو رسیدگی به منازعه روسیه و اوکراین و حمایت تمام عیار از کی اف می‌باشد و این سازمان خود را برای گزینه‌های خطرناک آماده می نماید. به گفته یک ژنرال ارشد، ناتو قصد دارد در صورت وقوع جنگ با روسیه، حمل و نقل تعداد زیادی از سربازان مجروح را به دور از خطوط مقدم، احتمالاً با استفاده از قطارهای بیمارستانی هماهنگ کند، زیرا ممکن است تخلیه هوایی امکان پذیر نباشد. ژنرال الکساندر سولفرانک، رئیس فرماندهی لجستیک ناتو گفت که سناریوی آینده برای تخلیه پزشکی با تجربه متحدان در افغانستان و عراق متفاوت خواهد بود. ژنرال آلمانی می افزاید در درگیری با روسیه، ارتش های غربی احتمالاً با یک منطقه جنگی بسیار بزرگتر، سربازان مجروح بیشتر و حداقل کمبود موقت برتری هوایی در نزدیکی خطوط مقدم روبرو خواهند شد. او بدون مشخص کردن تعداد مجروحان که ائتلاف انتظار دارد، ادامه داد چالش مهم  ارائه سریع مراقبت با کیفیت بالا، در بدترین حالت و تعداد زیادی از مجروحان خواهد بود.

البته مانور تمام عیار زلنسکی برای ترغیب غرب ادامه دارد چرا که پس  از دو سال و نیم  از تهاجم روسیه به اوکراین، کی یف که منتظر سلاح است، در خطر ناامیدی جدیدی قرار دارد چرا که سران کشورها و دولت های کشورهای عضو ناتو در واشنگتن تصمیم گیری در سطح انتظارات زلنسکی نداشتند. کی یف به ویژه خواستار سیستم های دفاع ضد هوایی برای حفاظت از شهرها و زیرساخت های خود است که دائماً توسط مسکو بمباران می‌شوند. همانطور که زلنسکی در پایان ژوئن اشاره کرده نیمی از ظرفیت انرژی اوکراین در اثر حملات روسیه از بین رفت. در همین راستا دبیرکل ناتو گفت من انتظار دارم که متحدان سامانه‌ها و مهمات دفاع هوایی بیشتری را ارائه کنند.

جدیدترین تصمیم تهدید آمیز ناتو برای روسیه  قرار دادن هماهنگی کمک‌ها زیر چتر ناتو است که پرسنل نظامی ائتلاف استقلال بیشتری برای انجام وظایف خود بدون دخالت مستقیم سیاسی دارند.استولتنبرگ  دبیر کل ناتو در این رابطه گفت که این تلاش از پایگاه آمریکایی در ویسبادن آلمان به فرماندهی یک ژنرال سه ستاره انجام خواهد شد و نزدیک به 700 نفر در آن شرکت خواهند کرد. ویکتور اوربان، نخست وزیر مجارستان، که روابط نزدیکی با روسیه دارد، از این طرح مستثنی شده و وی با  نام آن نیز که بحث برانگیز بودمخالفت کرد. در حال حاضر، این ماموریت به عنوان کمک امنیتی ناتو و آموزش برای اوکراین یا به اختصار NSATU  شناخته می‌شود.

مجموعه تدابیر جدید ناتو موجب واکنش شدید مقامات روسی به ویژ ه رئیس چمهور پوتین شده است که در این روند رنسانس جنگ سرد امروز روشن و مبرهن است که یقینا" نحوه مواجه با این روند جدید بسیار حساس و تعیین کننده بوده و هوشیاری رهبران و روسای دول غیر درگیر بویژه محوریت اورآسیا در جغرافیای قفقاز جنوبی و آسیای مرکزی را می طلبد  و هر کشوری که دانسته یا نادانسته در مرکز تلاقی این منافع راهبردی گیرد نه تنها منافعی را بدست نمی آورد که قطعا بازنده عینی و ملموس رقابت قدرت های بزرگ خواهد بود که در حال حاضر نمونه عینی و دست به نقد آن وضعیت  اوکراین  می‌باشد. به هر حال اگر چه  طرفین با تهدیداتی مشترکی دست و پنجه نرم می‌کنند دو موضوع بحران اوکراین و گسترش ناتو در کنار  استقرار سامانه تهاجمی و دفاع موشکی در لهستان ، رومانی و ترکیه موجب سردی روابط روسیه و امریکا و قرار گرفتن محور تعاملات طرفین در بدترین وضعیت تاریخی شده است .

علی بمان اقبالی زارچ، رئیس گروه مطالعات اورآسیا

  (مسئولیت محتوای مطالب برعهده نویسندگان است و بیانگر دیدگاه‌های مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی نیست)