نگاهی به نشست وزرای امورخارجه ناتو

 نشست دو روزه وزرای امور خارجه کشورهای عضو سازمان پیمان آتلانتیک شمالی، روزهای سوم و چهارم آوریل 2024 در بروکسل برگزار شد. علاوه بر وزیر امور خارجه اوکراین، برای نخستین بار وزیر امور خارجه سوئد به عنوان عضو جدید ناتو در این گردهمایی حضور داشت. این نشست به مناسبت هفتاد و پنجمین سالگرد تاسیس ناتو برگزار شد و به نوعی آمادگی برای اجلاس سران ناتو به شمار می رفت که قرار است در ماه ژوئیه در واشنگتن برگزار شود. دبیر کل ناتو در آستانه برگزاری این گردهمایی، ضمن هشدار نسبت به اینکه هرگونه تاخیر در پشتیبانی از اوکراین عواقب ناگواری در میدان نبرد دارد، یکی از اهداف این اجلاس را موضوع حمایت بیشتر از این کشور عنوان نموده و افزود: وزرا در این دو روز درباره اینکه چگونه ناتو می‌تواند مسئولیت بیشتری را برای هماهنگی جهت ارسال تجهیزات نظامی و آموزش و همچنین تضمین تعهد مالی چند ساله برای اوکراین بر عهده بگیرد، بحث خواهند کرد. استولتنبرگ تاکید نمود که جنگ در اوکراین نشان داد امنیت ما منطقه ای نیست بلکه جهانی است.کمک 600 میلیون یورویی آلمان به ابتکار دفاعی توپخانه ای به رهبری جمهوری چک، ارسال 10000 فروند پهپاد به اوکراین، ارسال تجهیزات زرهی و موشک از جانب فرانسه و نهایتا کمک 188 میلیون یورویی فنلاند از جمله مواردی است که اخیرا در چارچوب سیاست ناتو برای پشتیبانی از اوکراین صورت گرفته است.

تبعات جهانی جنگ اوکراین از جمله حمایت ایران، چین و کره شمالی از روسیه، از دیگر محورهای گفتگوهای وزرا در نشست اخیر بوده است. وزرای کشورهای شریک ناتو شامل اتحادیه اروپا، هند و اقیانوسیه، استرالیا، ژاپن، نیوزیلند و کره جنوبی نیز در اجلاس حضور داشتند و راهکارهای تقویت همکاری‌ها جهت مقابله با تهدیدات سایبری و ترکیبی و  همکاری در فناوری‌های جدید دفاعی را بررسی کردند.

بحث و تبادل نظر وزرا راجع به گزارش گروه کارشناسان ناتو در خصوص همسایگان جنوبی (خاورمیانه و شمال افریقا) یکی از موضوعات مهم در دستور کار اجلاس بود.گزارش بازنگری گروه یازده نفره ی کارشناسان ناتو، بر پیوند میان تحولات همسایگان جنوبی و ناتو تاکید دارد و به این نتیجه رسیده که چالش های عمیق محلی با رقابت های راهبردی در مقیاس جهانی و تهدیدات فزاینده نظیر تغییرات آب و هوایی، تشدید خواهند شد.

گروه کارشناسان ناتو توصیه نموده که سازمان باید به اتخاذ یک رویکرد جامع مبتنی بر گفت و گو، گسترش و همکاری عملی با سازمان‌های بین المللی و منطقه ای و کشورهای شریک ادامه دهد و تلاش های خود را به ویژه در زمینه‌هایی مانند مبارزه با تروریسم، امنیت دریایی، تاب آوری، امنیت آب و هوا، زنان، صلح و امنیت و امنیت انسانی متمرکز کند. ناتو بایستی در حوزه ی آموزش و ایجاد ظرفیت شرکا برای مدیریت چالش های امنیتی پیچیده در همسایگی خود سرمایه گذاری بیشتری کند. قرار بر این است که در نشست آتی سران سازمان در واشینگتن، رهبران کشورها و دولت های ناتو پیشنهادات مشخصی که از یافته‌های این بازنگری بدان رسیده اند را بررسی نمایند. 

 در کنفرانس مطبوعاتی دبیر کل ناتو که روز چهارم آوریل برگزار شد، آقای استولتنبرگ اظهار داشت: امروز من مدیریت جلسه ی وزرای خارجه ناتو با حضور شرکای هند و اقیانوسیه شامل ژاپن، کره جنوبی، استرالیا، نیوزیلند و اتحادیه اروپا را به عهده داشتم. ما در خصوص تبعات جهانی جنگ روسیه علیه اوکراین شامل حمایت چین، کره شمالی و ایران از روسیه با یکدیگر بحث کردیم (...) زمینه ی همکاری ما با شرکای هند و اقیانوسیه مان به پیوند امنیتی که بین ما وجود دارد، باز می‌گردد. آنچه که در منطقه ی هند و اقیانوس آرام اتفاق می افتد برای اروپا اهمیت دارد و آنچه در اروپا روی می دهد برای هند و اقیانوسیه مهم است.جنگ اوکراین این اهمیت را به خوبی نشان می دهد زیرا ما می‌بینیم چطور چین از اقتصاد جنگی روسیه حمایت می‌کند و تجهیزات دو منظوره که در صنعت نظامی روسیه کاربرد دارد را به آنها می دهد.در عوض روسیه آینده خود را به پکن می‌سپارد و سپس ما می‌بینیم چگونه ایران و کره شمالی مهمات، موشک و پهپادها را به روسیه ارسال می‌کنند و در مقابل روسیه فناوری موشکی و برنامه‌های هسته ای این کشورها را پشتیبانی می‌کند. مشابه همین مواضع را آقای استولتنبرگ در گفتگوی اختصاصی که به مناسبت هفتاد و پنجمین سالگرد تاسیس ناتو با شبکه بی بی سی انجام شد، داشت. وی در این مصاحبه اظهار نمود: «اتحاد حکومت‌های اقتدارگرا» در حال همکاری نزدیک‌تر علیه دموکراسی‌های غربی است... روسیه، ایران، چین و کره شمالی بیش از پیش با هم متحد و هم ‌سو شده‌اند... کشورهای این اتحاد «اقتدارگرا» از یکدیگر حمایت عملی می‌کنند، فناوری و تجهیزات نظامی در اختیار یکدیگر می‌گذارند و روز به روز بیشتر همسو می‌شوند. ناتو مجبور شده است تا با کشورهایی فراتر از جغرافیای خود، مثل ژاپن و کره جنوبی، همکاری کند تا مانع از نیرومندتر شدن اتحاد حکومت‌های اقتدارگرا شود. 

ملاحظه:

• گزارش گروه کارشناسان ناتو در خصوص همسایگان جنوبی که در نشست اخیر وزرای خارجه روی آن بحث شد، به صورت عمومی منتشر نشده است. در کنفرانس مطبوعاتی دبیرکل، آقای استولتنبرگ اظهار داشت که انتظار انتشار گزارش گروه کارشناسان را دارد.قطعا بخشی از گزارش به موضوعات مبتلا به کشورمان اختصاص یافته است. به نظر می رسد اظهارات اخیر دبیر کل ناتو در خصوص اتحاد همسوی کشورهای ایران، چین، روسیه وکره شمالی و ابراز نگرانی از همکاری‌های بیشتر میان آنها نیز متاثر از گزارش گروه مذکور در خصوص همسایگان جنوبی باشد.
• گروه یازده نفره ی کارشناسان در اکتبر سال 2023 توسط دبیر کل ناتو منصوب شدند. مسئولیت بررسی تحولات در حوزه ی همسایگان جنوبی ناتو شامل خاورمیانه و شمال آفریقا، ارائه ی توصیه‌های ملموس به منظور شکل دادن به رویکرد آتی ائتلاف و شناسایی فرصت ها برای همکاری بیشتر با شرکای ناتو و سازمان‌های بین المللی و دیگر کنشگران بین المللی به عهده ی این گروه گذاشته شد.

رضا حقیقی، کارشناس مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی 

  (مسئولیت محتوای مطالب برعهده نویسندگان است و بیانگر دیدگاه‌های مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی نیست)