از اول ژانویه 2024 ریاست دوره ای اتحادیه اروپا به بلژیک واگذار شد. ریاست بلژیک بر اتحادیه در حالی آغاز می‌شود که اروپا با تبعات رویدادهایی چون جنگ روسیه و اوکراین و بحران انرژی، کووید 19 ، تغییرات آب و هوایی و تحولات اخیر خاورمیانه و جنگ غزه مواجه است و بایستی بر چالش های فرارو فائق آید. بروکسل  برای دورة شش ماهه ریاست خود، اولویت ها یی را در دستور کار قرار داده که طیفی از موضوعات مختلف شامل: امنیت، دفاع، مهاجرت، حاکمیت قانون و دموکراسی، اقتصاد، سیاست های اجتماعی، اشتغال و سلامت ، محیط زیست ( اروپای سبز) و آینده اتحادیه اروپا را در برمی‌گیرد.

در زمان ریاست بلژیک بر اتحادیه، دوره پنج ساله پارلمان اروپا  خاتمه خواهد یافت و از ششم تا نهم ژوئن 2024 انتخابات پارلمان برگزار خواهد شد. اتحادیه برنامه‌هایی را در دستور کار دارد که بایستی به تصویب پارلمان برسد لذا بلژیک در نظر دارد موضوعاتی چون: پیمان اروپایی مهاجرت و پناهندگی، برنامه اقدام دموکراسی در اروپا، قانون صنعت صفر خالص در توافق سبز و اصلاح بازار مصرف برق را پیش از پایان دوره پارلمان کنونی به سرانجام برساند. همچنین اتحادیه اروپا در صدد تدوین سند راهبردی 5 ساله خود از سال 2024 تا 2029 است که نقش ریاست دوره ای در آن برجسته است. انتخاب روسای جدید شورای اروپا  و کمیسیون اروپا پس از برگزاری انتخابات پارلمان نیز اهمیت ویژه ای دارد که ریاست دوره ای در اجرای آن همکاری خواهد کرد.

براساس مقررات، بلژیک به عنوان رئیس دوره ای مدیریت جلسات شورای وزیران در بخش های: کشاورزی و شیلات، انرژی، ارتباطات، محیط زیست و مسائل مربوط به تغییرات آب و هوا، حمل و نقل و نیز اقتصاد را به عهده خواهد داشت و صرفا در سه حوزه امور خارجه، مسائل دفاعی و موضوعات مرتبط با توسعه، شورای وزیران به ریاست آقای بورل نماینده عالی سیاست خارجی و امنیتی اتحادیه تشکیل جلسه می دهد.

بلژیک برای ریاست خود شش عنوان یا حوزه موضوعی را تعریف کرده است که شامل:1 - دفاع از قانون، دموکراسی و وحدت 2-تقویت رقابت پذیری 3- اروپای سبز 4-تقویت بخش های خدمات اجتماعی، بهداشت و سلامت، 5-حفاظت از مردم و مرزها و 6- ارتقاء اروپای جهانی است.

بروکسل پرداختن به سیاست های مربوط به آزادی رسانه‌ها و پلورالیسم و توجه به مشارکت وآموزش جوانان را در ذیل اولویت نخست تعریف کرده است. زمینه سازی به منظور ایجاد شرایط یکسان رقابتی به نفع شرکت های کوچک و متوسط (SMEs) و اهمیت دادن به فناوری‌های نوین همچون  هوش مصنوعی در قالب برنامه تقویت رقابت پذیری تحقق می یابد و برنامه ریزی برای نیل به انتشار صفر گازهای گلخانه ای در چشم انداز 2050 در چارچوب اولویت سوم معنا پیدا می‌کند.در حوزه بهداشت یکی از دغدغه‌های بلژیک امنیت «عرضه دارو» و دسترسی مردم به « داروهای مقرون به صرفه و ضروریات پزشکی» است که بایستی مقررات  مربوطه در اتحادیه در راستای تحقق آن باشد.

 برای دو اولویت آخر تهدیدات و فرصت های خارجی را باید  مد نظر قرار داد. حمله روسیه به اوکراین و تداوم جنگ اهمیت دو موضوع را برای اتحادیه اروپا برجسته تر کرد: نخست مسئله دفاع اروپایی و دوم بحران پناه جویان و مهاجرت به سمت اروپا. در این راستا اتحادیه به ناتو بیش از پیش اهمیت خواهد داد و در فقدان سیستم دفاع واحد اروپایی، کشورهای عضو سعی خواهند کرد اختصاص دو درصد از تولید خالص داخلی خود به بودجه دفاعی را جدی ترگرفته و آن را سرلوحه عمل قرار دهند. در عین حال بلژیک به اتخاذ سیاست منسجم در قبال مهاجرت بسیار توجه دارد ولذا به سامان رساندن پیمان اروپایی مهاجرت که هم سیاست واحدی را برای کشورهای عضو ترسیم می‌کند و هم برای مهاجرین قوانین را شفاف تر می نماید، در دستور کار بروکسل خواهد بود.توسعه اتحادیه وسیاست های مربوط به عضو گیری جدید در درازمدت نیز زیر عنوان « اروپای جهانی» مد نظر قرار می‌گیرد.

رضا حقیقی، کارشناس مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی

   (مسئولیت محتوای مطالب برعهده نویسندگان است و بیانگر دیدگاه‌های مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی نیست)