نشست مجازی ایران و ژاپن با عنوان« گفتگوی ایران و ژاپن در خصوص افغانستان » با همکاری مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی ایران و موسسه توسعه اقتصادی و تجارت خارجی ژاپن ، روز دوشنبه مورخ 24 شهریور 1399 به میزبانی مرکز مطالعات برگزار شد. سخنرانان نشست مزبور شامل آقایان سید محمد کاظم سجادپور رییس مرکز مطالعات، مجید قافله باشی معاون پژوهشی و مطالعاتی، داوود شاملوفر، مجتبی روزبهانی و خانم منصوره شریفی کارشناسان ارشد مرکز مطالعات، خانم مایومی مورایاما رئیس موسسه توسعه اقتصادی و تجارت خارجی ژاپن، آقای هیتوشی سوزوکی استاد دانشگاه توکیو، خانم هیسائی ناکانیشی و آقای کنتا آئوکی استاد دانشگاه و محقق ارشد موسسه ژاپنی بودند.
موضوع محوری بخش اول نشست، بررسی روابط دوجانبه و جهان تحت پاندمی‌کرونا و عواقب و پیامدهای آن بود و به پاسخگویی بدین سوالات اختصاص داشت: 1) جهان پساکرونا به چه صورت خواهد بود؟ آیا جهان شاهد یک چالش موقتی است یا کرونا موجب ایجاد تغییرات سیستماتیک بر روابط بین الملل خواهد شد؟ 2) سناریوهای احتمالی در روابط ایران ـ ژاپن در پی تحولات جدید چیست؟ چالش ها و فرصت های پیش روی روابط دوجانبه و نیز حوزه های بالقوه جهت افزایش همکاری های دوجانبه چیست؟
بخش دوم نشست نیز به بررسی آخرین تحولات افغانستان اختصاص داشت و روند صلح در این کشور و نقش عوامل مختلف در شکل گیری صلح پایدار در این کشور مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
مهمترین محورهایی که در این نشست مطرح شد به این شرح است:
ایران و ژاپن همواره دارای روابطی مسالمت آمیز مبتنی بر همکاری و تجارت بوده اند. فاکتور اقتصادی عنصر کلیدی در روابط دوجانبه است که در یک قرن گذشته دارای فراز و نشیب بوده است. ایران همواره یکی از اصلی ترین تامین کنندگان نفت ژاپن بوده و ژاپن نیز یکی از اصلی ترین شرکای تجاری ایران است. متاسفانه رویکرد فعلی دولت آمریکا موجب کاهش شدید روابط تجاری ایران و ژاپن شده است و لازم است تا دو کشور به دنبال ایجاد مکانیزمی جهت تجارت دوجانبه در دوران تحریم باشند. هر دو کشور تمایل دارند تا روابط سازنده خود را در همه سطوح و زمینه ها ازجمله در زمینه های علمی، فرهنگی و اقتصادی افزایش دهند. البته پاندمی‌کرونا نیز چالشی است که مراودات دوکشور را تحت تاثیر قرار داده است و آثار بلند مدت بسیاری بر کشورهای جهان و از جمله ایران و ژاپن از خود بر جای خواهد گذاشت. از مهمترین آثار کرونا در جهان می توان به افزایش شکاف میان کشورهای شمال و جنوب، تغییر اساسی در ارزش های اقتصادی و اجتماعی، افول فرهنگ مادی گرایی، پیدایش عصر جدید همراه با چالش های محیط زیستی و اولویت یافتن سلامت بشر به اقتصاد و دموکراسی اشاره نمود. همچنین دلیل اصلی آمار بسیار پایین مبتلایان و تلفات کرونا در ژاپن نیز رعایت دقیق فاصله گذاری اجتماعی، استفاده از ماسک از سوی مردم و رعایت نکات بهداشتی عنوان شد.
یکی از زمینه های همکاری دو کشور، همکاری در کشورهای ثالث نظیر افغانستان است که می‌توانند در حوزه هایی نظیر انرژی، توسعه زیرساخت، آموزش و ایجاد صلح در این کشور با یکدیگر همکاری نزدیک داشته باشند. در تحولات افغانستان، قدرت گیری مجدد طالبان مهمترین چالش فعلی این کشور محسوب میشود و مسیری که آمریکا در حال پیگیری آن است در نهایت منجر به افزایش قدرت طالبان خواهد شد. مذاکرات صلح باید بین الافغانی باشد و خود آنها برای آینده افغانستان تصمیم گیری کنند. تاریخ نشان داده است که هیچ قدرت خارجی نتوانسته با مداخله در افغانستان به کامیابی برسد و انگلیس و روسیه تزاری در قرن 19 و آمریکا و شوروی در قرن 20 و 21 این تجربه را به خوبی درک کرده اند. چالش اصلی مذاکرات صلح در دوحه اختلاف نظر بر سر نظام آتی افغانستان است؛ چرا که طالبان به دنبال برپایی امارت اسلامی است و در طرف مقابل دولت مرکزی به دنبال حفظ دستاوردهای 20 سال اخیر و حفظ نظام جمهوری اسلامی و قانون اساسی این کشور است. برای برقراری صلح پایدار در افغانستان باید در کنار مسائل امنیتی، به توسعه اقتصادی و وارد کردن افغانستان به ابتکارات اقتصادی منطقه ای نظیر جاده ابریشم نیز توجه نمود. توسعه بندر چابهار نقش ویژه ای در افزایش تجارت افغانستان خواهد داشت. چین نیز نقش ویژه ای در منطقه داراست و از ظرفیت های بالایی برای توسعه زیرساخت های افغانستان برخوردار است. اتصال کریدور چین و پاکستان به افغانستان نیز نقش مهمی در توسعه افغانستان ایفا خواهد نمود. ضرورت دارد تا ایران و ژاپن، هم در زمینه سیاسی و هم اقتصادی در افغانستان همکاری های خود را توسعه دهند و زمینه را برای ایجاد صلحی پایدار در این کشور فراهم نمایند.