چهارمین گفتگوی مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی و باشگاه گفتگوی والدای به صورت برخط در روز چهارشنبه مورخ 25 تیر ماه 1399 برگزار شد. سخنرانان نشست مزبور شامل آقایان سیدمحمد کاظم سجادپور رییس مرکز مطالعات، سعید خطیب زاده معاون پژوهشی و مطالعاتی مرکز مطالعات، کامبیز شیخ حسنی و علی اکبر جوکار کارشناسان ارشد مرکز مطالعات، میرمحمود موسوی سفیر پیشین جمهوری اسلامی ایران در هند و پاکستان، صباح زنگنه نماینده سابق ایران در سازمان همکاری اسلامی، آندری بیستریتسکی رئیس باشگاه گفتگوی والدای، ویتالی نوامکین مدیر علمی موسسه مطالعات شرقی آکادمی علوم روسیه، فئودور لوکیانف مدیر تحقیقات بنیاد توسعه و پشتیبانی باشگاه گفتگوی والدای، آندری باکلیسکی تحلیلگر موسسه مطالعات بین­المللی در پژوهشکده دولتی روابط بین‌المللی مسکو، کنستانتین تروتسو پژوهشگر ارشد موسسه مطالعات شرقی آکادمی علوم روسیه و الکساندر آکسننوک نایب رئیس شورای امور بین الملل روسیه بودند.  

بخش نخست میزگرد با محوریت بررسی سیاست خارجی آمریکا در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ و پیامدهای آن و بخش دوم میزگرد نیز با عنوان روابط دوجانبه و همکاری‌های منطقه­ ای با تمرکز بر سوریه و افغانستان به پاسخگویی بدین سوالات اختصاص داشت: 1) محتمل ترین سناریوها در مورد سیاست خارجی ایالات متحده در پنج ماه آینده چیست؟ آیا آمریکا در سال برگزاری انتخابات ریاست جمهوری خود تصمیم به تشدید بحران نظامی خواهد گرفت؟ 2) آیا توافق تجاری چین و ایالات متحده پایدار خواهد بود یا فقط مرحله جدیدی از رقابت استراتژیک آنها را به تعویق خواهد انداخت؟ 3) پیامدهای اختلاف بین اروپا و آمریکا در رابطه با اجرای برجام چه خواهد بود؟ 4) سناریوهای احتمالی در مورد روابط ایران و روسیه در پی تحولات جدید چیست؟ چالش ها و فرصت های اصلی پیش روی روابط آنها چیست؟ زمینه‌های بالقوه همکاری­ های دوجانبه­ بیشتر چیست؟ 5) چگونه ایران و روسیه در زمینه خنثی کردن تحریم­های یک جانبه آمریکا علیه آنها با یکدیگر می‌توانند همکاری کنند؟ 6) آخرین تحولات منطقه­ای و زمینه ­های بالقوه همکاری بین دو کشور با تمرکز بر سوریه و افغانستان چیست؟

مهم ترین مباحث مطرح شده در این نشست بدین شرح بودند:

پاندمی‌کرونا مهم­ترین چالش کنونی بسیاری از دولت ـ ملت ­ها می‌باشد. مشکلات ناشی از این بحران، منجر به بی­ ثباتی در حوزه­ های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی شده است که این امر بر شدت مسائل و مشکلات قبلی کشورها افزوده است. سیاسی کردن شیوع کرونا در جهت بهره ­برداری رقابت ­های ژئوپلیتیک توسط برخی از بازیگران نظام بین­ الملل، زمینه را برای کاهش همکاری­ های بین­ المللی فراهم نموده است.

 ایران و روسیه به عنوان دو کشور همسایه در منطقه اوراسیا و غرب آسیا از منافع و تهدید­های مشترکی برخوردار می­ باشند. حضور و مداخله آمریکا در مناطق مذکور منجر به شکل گیری فهم مشترکی از تهدید آنها شده است. این فهم مشترک باعث همکاری­های گسترده­ای در حوزه ­های سیاسی، نظامی و اقتصادی در ابعاد دوجانبه، منطقه ­ای و بین­ المللی میان دو کشور شده است؛ گرچه این امر به معنای عدم وجود اختلاف نظر آنها در حوزه­ ها و ابعاد مذکور نمی ­باشد.

بی ­ثباتی­ و چالش­ ها طی ده سال اخیر در سوریه، افغانستان، عراق، کشمیر و یمن یکی از مهم­ترین مسائلی است که کشورهای منطقه به ویژه ایران و روسیه با آنها مواجه هستند. حمایت ایران و روسیه از یک دولت قوی و متمرکز در سوریه و نیز تمامیت ارضی آن نشان دهنده اهمیت ثبات و امنیت منطقه ­ای برای آنها می­باشد. علاوه بر موضوع سوریه، مسئله افغانستان نیز یکی از چالش­ هایی است که نه تنها امنیت و ثبات منطقه غرب آسیا را تهدید نموده بلکه امنیت دیگر کشورها و مناطق را با چالش امنیتی مواجه ساخته است. تنها راه حل برای ایجاد ثبات و امنیت در افغانستان، همکاری همه جانبه بازیگران تاثیرگذار در بحران ­های مذکور می­باشد. یک جانبه گرایی برخی کشورها در حل مسائل نه تنها امنیت و ثبات به همراه نخواهد داشت، بلکه باعث بی­ ثباتی و ناامنی بیشتر در کشورها و مناطق خواهد شد که نمونه آن را می­ توان در نشست دوحه بین آمریکا و طالبان مشاهده نمود.

تحولات اخیر در عرصه روابط بین ­الملل، ناکامی­های دونالد ترامپ در حوزه سیاست خارجی و همچنین خروج وی از معاهدات و برخی سازمان ­های بین­ المللی باعث شده است تا در شرایط کنونی وی از جایگاه و موقعیت مطلوبی در صحنه انتخابات آمریکا برخوردار نباشد. به نظر می رسد موافقت­نامه تجاری بین چین و آمریکا موقتی خواهد بود. خروج غیرقانونی آمریکا از برجام، اعمال تحریم علیه ایران و روسیه و نیز تلاش جهت تمدید تحریم تسلیحاتی ایران نمونه­­ ای از اقدامات نمادین ترامپ برای بهره برداری در انتخابات آمریکا با هدف پیروزی در مقابل بایدن رقیب انتخاباتی اش است. بر اساس نظرسنجی ­ها، شانس پیروزی بایدن نسبت به ترامپ در انتخابات پیش­روی بیشتر است. کاهش محبوبیت ترامپ در آمریکا ممکن است وی را متوجه انجام ماجراجویی جدیدی در حوزه سیاست خارجی در منطقه غرب آسیا و خلیج فارس نماید. در این شرایط، ایران و روسیه با همکاری کشورهای منطقه باید این موضوع را به نحوی مدیریت نمایند تا مانع از انجام هرگونه ماجراجویی جدید ترامپ در منطقه شوند.