فهرست مطالب

درباره کتاب: 

کتاب پیش‌رو در دو بهره تنظیم شده است: محیط زیست و رژیم حقوقی. بهره اول کتاب دو مقاله در مورد محیط ­زیست دریای خزر در بر دارد. محیط زیست دریای خزر به دلایل گوناگون به وضعیت بحرانی دچار شده است. بیشتر این دلایل از توسعه‌نیافتگی کشورهای ساحلی و اولویت نداشتن مسائل زیست‌محیطی برای آنان سرچشمه می‌گیرد. کشورهای ساحلی دغدغه‌ای فراتر از بهره‌برداری‌های اقتصادی ندارند. اهمیت محیط زیست خزر برای ایران کمتر از موضوع رژیم حقوقی نیست، به ­ویژه که زیباترین و حاصل خیزترین نواحی ساحلی خزر با فرصت‌های بی­شمار گردشگری برای کشور ما را دارد.

 در مقالۀ اولین مقاله بهره نخست به تهدیدهای زیست­ محیطی در دریای خزر و نقش «کنوانسیون چارچوبی حفاظت از محیط زیست دریای خزر» در رویارویی با آن‌ها پرداخته شده است. 

دومین مقالۀ این بهره، به شیوۀ توصیفی- تحلیلی، جایگاه حکمرانی خوب در مدیریت یکپارچۀ سواحل دریای خزر و تأثیر آن بر کاهش مشکلات زیست­محیطی این دریاچه را بررسی می‌کند. هدف نویسندگان توجه­ دادن به روش‌های موفق در مناطق مشابه با استفاده از روش مدیریت یکپارچۀ سواحل است. 

در سومین مقاله این کتاب به مسائل جمهوری آذربایجان در دریای خزر پرداخته شده است. منابع نفت و گاز این جمهوری، پیشینۀ بهره‌برداری از این منابع در دوران روسیۀ تزاری و اتحاد شوروی، چگونگی توسعۀ میدان‌های نفتی پس از استقلال، قراردادهای متعدد با شرکت‌های غربی، خطوط انتقال انرژی کنونی و در حال ساخت، رویکرد جمهوری آذربایجان در مورد رژیم حقوقی خزر و روابط این کشور با همسایگان خزری، مباحث مطرح شده در این نوشتار است.

در چهارمین مقاله با عنوان «ایران و دریای خزر»، آماری از ذخایر انرژی این دریاچه و برآورد موجود در بخش‌های ایرانی آن ارائه شده است. بخش‌های دیگر این مقاله به چگونگی انتقال انرژی کشورهای ساحلی خزر از مسیر ایران، سهم ایران در قراردادهای انرژی این کشورها، دیدگاه ایران در مورد رژیم حقوقی، تاریخچۀ روابط ایران و روسیه در حوزۀ خزر و مذاکرات چندجانبۀ کشورهای ساحلی در سطوح گوناگون پرداخته است. 

 "فدراسیون روسیه و دریای خزر"، موضوع ششمین مقاله است. دیدگاه روسیه در مورد رژیم حقوقی دریای خزر، منابع نفت و گاز روسیه، شبکۀ خط لوله‌های داخلی و صادراتی و روابط این کشور با دیگر کشورهای ساحلی، عناوین فرعی این نوشتار است. در مقالۀ هفتم ابتدا رویکرد قزاقستان در مورد رژیم حقوقی دریای خزر، سپس میدان‌های نفتی و گازی این کشور، چگونگی توسعۀ آنها و مسیرهای صادرات انرژی مورد بررسی قرار گرفته است.