واکاوی مناقشات اخیر در سرزمین‌های اشغالی در مصاحبه با مجتبی فردوسی پور

باتوجه به تحولات اخیر خاورمیانه و افزایش تنش ­ها و برخوردها در فلسطین اشغالی، مصاحبه پیش­رو با جناب آقای مجتبی فردوسی پور، کارشناس ارشد مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه در تاریخ ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۰، تلاش دارد با واکاوی دلایل وقوع درگیری­ ها و وجه تمایز آن با سایر برخوردهای پیشین، ضمن پرداختن به رویکرد ایالات متحده و سایر بازیگران در قبال این مناقشه، به نحوه برون رفت از این بحران بپردازد.
۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۰
مشاهده ۳۲۲۲

باتوجه به تحولات اخیر خاورمیانه و افزایش تنش ­ها و برخوردها در فلسطین اشغالی، مصاحبه پیش­رو با جناب آقای مجتبی فردوسی پور، کارشناس ارشد مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه در تاریخ 27 اردیبهشت 1400، تلاش دارد با واکاوی دلایل وقوع درگیری­ ها و وجه تمایز آن با سایر برخوردهای پیشین، ضمن پرداختن به رویکرد ایالات متحده و سایر بازیگران در قبال این مناقشه، به نحوه برون رفت از این بحران  بپردازد.

 

  • پرسش: همچنانکه مطلع هستید متاسفانه شاهد دور جدید درگیری‌ها در سرزمین‌های فلسطینی هستیم. درگیری‌هایی که تا کنون موجب کشته و مجروح شدن افراد غیرنظامی‌به خصوص کودکان شده است. ابتدا بفرمایید که این دور از درگیری چگونه شروع شد و آخرین وضعیت چگونه است؟

  • پاسخ: دور جدید درگیری‌ها به دو دلیل بروز پیدا کرد. اول، این درگیری‌ها با ممانعت صهیونیست از اقامه نمازهای تراویح فلسطینیان در بیت المقدس و مراسم های شب قدر مسلمانان در ماه مبارک رمضان امسال آغاز شد و با فرا رسیدن روز جهانی قدس شدت گرفت. نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی همواره مترصد این بوده که شنبه‌ها منطقه قدس تاریخی را به یهودیان اختصاص دهد و از ورود مسلمانان برای ادای فرائض خود در مسجد الاقصی جلوگیری کند. این خواسته نتانیاهو در دوسال گذشته هم به درگیری‌های باب الرحمه الاقصی در صحن شرقی منجر گردیده بود. دوم، موضوع محله شیخ جراح بود. این محله در قدس شرقی واقع است و پرونده آن به واقعه یوم النکبه در 1948 زمان شکل گیری رژیم صهیونیستی برمی‌گردد. در آن زمان که صهیونیست‌ها قدس غربی را به اشغال خود درآوردند، فلسطینیان را به قدس شرقی کوچاندند.

در سال 1956 از آنجائی که کرانه باختری و قدس تحت حاکمیت دولت وقت اردن بود توافقی بین اردن و سازمان ملل برای اسکان خانواده‌هایی که از منطقه طالبیه در قدس غربی اخراج شده بودند در محله شیخ جراح منعقد شد. به این ترتیب مقرر شد این خانواده‌ها که بالغ بر 25 خانوار بودند در صورت اسکان سه ساله در شیخ جراح با تضمین دولت وقت اردن و ساخت مسکن توسط این کشور مالک حقیقی این اراضی و املاک در شیخ جراح شوند. با جنگ 1967 کرانه غربی همچون باریکه غزه از سیطره اردن و مصر خارج شد. با توافق اسلوی یک و دو که به شناسایی ساف از سوی رژیم صهیونیستی انجامید، کرانه و باریکه غزه به این سازمان فلسطینی مسترد گشت. خیانت اردن از 67 تا 72 میلادی در سرقت اراضی فلسطینی و بعضا فروش آنها به شهرک نشینان صهیونیستی، طمع صهیونیست‌ها را برای تصرف مناطقی از کرانه بویژه قدس شرقی بیشتر باز کرد. این روند با اخراج سه خانوار در شیخ جراح در سالهای 2007 تا 2008 بحکم دادگاه عالی و صلح صهیونیستی به بحران بدل شد، تا جائیکه فلسطینیان به محاکم بین المللی پناه بردند. ورود جمهوریخواهان و ترامپ به کاخ سفید و شکل گیری مثلث کوشنر، گرینبلاد و فریدمن از سوی آمریکا به عنوان طراحان و مجریان طرح آمریکایی-صهیونیستی معامله قرن همراه با زدن مهر تایید پایتختی قدس شریف برای صهیونیست‌ها (با انتقال سفارت) زمینه را برای تعدی و تجاوز صهیونیست‌ها به قدس شرقی فراهم کرد. براین اساس شهرک نشینان صهیونیست مدعی مالکیت شیخ جراح با فوت مالکان اولیه فلسطینی این محله شدند و دادگاه عالی صلح اسرائیل با صدور حکم جدید در رمضان امسال خواستار اخراج فوج جدیدی از خانوارهای فلسطینی ظرف ماه‌های آتی شد که این موضوع به بحران شیخ جراح بدل گردید. حمله به مسجد الاقصی، تخریب و سوزاندن بخش‌هایی از مسجد، کشتار نمازگزاران آن و آواره ساختن ساکنان محله شیخ جراح و تخریب خانه‌های آنان، خون فلسطینیان مناطق 48، 67 بویژه مقاومت در باریکه غزه را بجوش و خروش واداشت و تا کنون دو هفته نبرد بی امان مقاومت اسلامی را در برابر رژیمی تا بن دندان مسلح اما پوشالی بترسیم کشیده است.

نکته اساسی در این میان توطئه صهیونیست ها با هدف ایجاد کمربند صهیونیستی بدور منطقه تاریخی قدس شریف از طریق اسکان شهرک نشینان می‌باشند، که این خواسته خیانتکارانه خود را از طریق احکام صادره دادگاه عالی صهیونیستی با کوچ اجباری فلسطینیان محله شیخ جراح (25 خانوار و حدود 500 نفر) محقق می سازند.

 

  • پرسش: در این دور از درگیری‌های شاهد درگیری میان اعراب و یهودیان در داخل اراضی اشغالی هستیم. سالهاست که گفته می‌شود چنین درگیری‌هایی وجود نداشته است. جمعیت عرب اسراییل چه تعداد است و این درگیریها به چه معنی است؟ چه چیز دور جدید درگیریها را با قبل متمایز می سازد؟

  • پاسخ: در بررسی آخرین وضعیت باید اذعان کرد که جنبش های حماس و جهاد اسلامی در این جنگ نابرابر توانستند به معادله توازن وحشت که حزب الله لبنان در جنگ تابستان 2006 آنرا محقق ساخته بود دست پیدا کنند. شلیک بیش از سه هزار موشک به تمامی مناطق فلسطین اشغالی ظرفیت های مقاومت را در حجم شلیک های متنوع با برد کوتاه و بلند در زمان کوتاه از یکسو، دقت عمل و به کارگیری پهباد های انتحاری از سوی دیگر بخوبی بنمایش گذاشت. تا جائیکه آسیب پایگاه‌های موشکی، پدافندی(شامل گنبد آهنین، فلاخن و پاتریوت)، زرادخانه‌های هسته ای، حوزه‌های انرژی و حمل و نقل اعم هوایی و دریایی صهیونیستها را فلج ساخت. تاجائیکه صهیونیست‌ها را حتی از فکر حملات زمینی و اشغال باریکه محاصره شده غزه مستاصل کرده است. در مقابل صهیونیستها همچون گذشته با راهبرد شلیک کور جز ایجاد فضای رعب و ترور تنی چند از فرماندهان مقاومت دستاوردی نداشتند. بی تردید تداوم سردرگمی صهیونیست‌ها شمارش معکوس افول این رژیم را سرعت می‌بخشد. موید این موضوع ورود  نسل جدید فلسطینی به صحنه درگیری‌ها از یکسو و همچنین پیشقراولی اعراب 48 در کنار مقاومت فلسطین از سوی دیگر بموازات روند صعودی حمایت های ملل آزاد در سراسر جهان با وجود پاندمی‌کوید 19 میباشد که به نوبه خود حائز اهمیت بسیاری در راستای تحقق آرمان روز جهانی قدس است. همین امر شرایط حال حاضر سرزمین‌های اشغالی را بر خلاف گذشته، از سراسر مرزهای اشغالی در کرانه باختری، باریکه غزه، جنوب لبنان و جولان سوریه و از همه مهمتر جنگ داخلی رژیم صهیونیستی درگیر بحران جدی و شکننده ساخته است. امروزه نه تنها 19/7درصد اعراب 48 بلکه تابعین ادیان مسیحی آنان با نسبت 8/7  و یهودیان با نسبت 7/6 درصد نیز در عداد حمایت فلسطین قرار دارد و این خصیصه را می‌توان ممیزه انتفاضه جدید در الاقصی دانست.

 

  • پرسش: آمریکا همواره از حق دفاع اسراییل صحبت می‌کند، اما سخنی از حق فلسطینی‌ها برای دفاع از خود به عمل نمی آورد. دولتهای مختلف در آمریکا تلاش می‌کردند ابتکارهایی برای صلح میان اعراب و اسراییل داشته باشند.  دولت ترامپ راه حل یک دولت و آنهم دولت یهودی را دنبال کرد. آیا دولت بایدن هم ابتکاری برای این مسئله دارد؟ به نظر می رسد دولت بایدن هیچ ابتکاری نداشته باشد. آیا واقعا در اروپا، آمریکا و بقیه بازیگران بین الملللی اراده ای برای خاتمه بخشیدن به اشغال و ایجاد صلح و امنیت در این منطقه وجود دارد یا این که این جنگها و بحرانها آتشی است که آنها در کنار آن گرم می‌شوند؟

  • پاسخ: شرایط رژیم صهیونیستی با حصول تغیرات در کاخ سفید متحول و دستخوش تغیرات جدی در روند منازعات سیاست داخلی این رژیم شده است. به گونه ای که مرحله چهارم انتخابات کنیست اسرائیلی هم سبب تداوم حیات سیاسی راستگرایان افراطی این رژیم نشد و چشم انداز آینده سیاسی این رژیم به حذف آنان خواهد انجامید. آتش شیخ جراح و کشتار الاقصی به موازات جنگ دو هفته اخیر لیکودیها و رهبر آنان را به زباله دان تاریخ خواهد افکند. گرچه آمریکا تا کنون با ارسال مخفیانه تجهیزات نظامی‌به تل آویو از یکسو و ایجاد انحراف در فرایند تصمیمات شورای امنیت سازمان ملل برای توقف درگیری سنگ اندازی کرده است، لکن باید اذعان نمود که دیگر صدای واحدی در ایالات متحده آمریکا برای حمایت رژیم اسرائیل به گوش نمی رسد، البته این حقیقت بیشتر ناشی از ضعف هژمونی آمریکا در منطقه غرب آسیا میباشد.

در تحرک منطقه ای نیز رویه‌های دیپلماتیک توسط اتحادیه عربی و بویژه سازمان همکاری‌های اسلامی‌شکل گرفته است که تا تحقق اقدامات عملی و عینی هنوز فاصله زیادی دارد. جهان اسلام امروزه باید به ندای تشکیل نیروی واکنش سریع به عنوان سلاح کاربردی مجهز گردد و از اتخاذ ژست های سیاسی بی خاصیت دست بردارد.

  • پرسش: اشغال فلسطین هزینه انسانی و مادی زیادی را نه تنها بر فلسطینیان بلکه بر کل منطقه تحمیل کرده است. فکر می‌کنید راه برون رفت از این اشغال فاجعه بار چیست؟

  • پاسخ: بیش از ۷۳ سال از آغاز روز نکبت می‌گذرد. در این مدت، نزدیک به یک قرن، سه تجربه با فرآیند سازشکاری تا کنون آزموده شده است، که هیچ یک نتوانسته سرانجام روشنی را برای بحران ریشه دار فلسطین محقق سازد: (1) تداوم اشغالگری همراه با اجرای پلید ترین شیوه‌های آپارتاید بدون پذیرش قطعنامه‌های سازمان ملل. (پذیرش حداقل‌ها برای فلسطینیها)؛(2) توافق دو دولت باستناد توافقنامه تقسیم سازمان ملل متحد و طرح عربی؛ و (3)  دولت واحد صهیون، غلبه این رویه با ابتکار معامله قرن در شرایط حال حاضر.

در آنالیز و ارزیابی این سه مولفه از تلاش‌های مبتنی بر طرح سازش باید گفت: رویه‌های آپارتاید پس از تاریخ آفریقای جنوبی نلسون ماندلا و سیر تکاملی حقوق بشر و شهروندی بین الملل کاملا مضمحل گردیده است. دولت واحد یهود بر پایه آموزه‌های صهیونیسم بین المللی نیز امروزه فاقد پایگاه‌های جهانی و بین المللی است و حتی آمریکا در شرایط جدید، مهر باطل شد بر این خاستگاه زده است. جالب توجه اینکه وزرای خارجه برخی کشورهای عربی و اسلامی نیز در نشست اخیر سازمان همکاری‌های اسلامی از شکست طرح دو دولت، پس از ابتکار سعودی‌ها در نشست فاس در 1982 و بیروت 2002 ، پرده برداشتند و بر حقانیت کامل فلسطینیان در قدس شریف صحه گذاردند. با این وصف بهترین ایده همانا طرح جمهوری اسلامی ایران مبنی بر برگزاری رفراندوم ملت فلسطین با همه ادیان آن با هدف تعیین سرنوشت خود تحت نظارت های بین المللی میباشد.

 

  • پرسش: طی یک قرن گذشته هیچ منازعه ای طولانی تر، غم انگیز تر و پرهزینه تر از منازعه فلسطین وجود نداشته است. همه طرحهای صلحی که تا کنون برای مسئله فلسطین ارائه شده به شکست انجامیده اند و در دور جدید درگیریها نیز بیش از یک آتش بس شکننده نمی‌توان انتظار داشت.  تا کنون چه اقداماتی در سطح منطقه ای و بین المللی برای توقف جنگ به عمل آمده است؟

  • پاسخ: دولت بایدن با توجه به راهبرد اتکاء به سیاست داخلی (اقتصاد و کوید19) و سیاست مقابله با چین در حوزه سیاست خارجی از تحولات غرب آسیا در حال فاصله گرفتن است. ضمن آنکه رژیم اسرائیل نیز با تداوم سیاست شبه انگلی بهره برنده از لارو محمل خود، دیگر مطلوب ایالات متحده آمریکا نیست. بایدن، با وجود عقب بودن از تحولات غرب آسیا، تلاش می‌کند در این فقره به عنوان تبعیت از اروپا دنباله رو سیاست دو دولت مبتنی بر طرح تقسیم سازمان ملل عمل کند. براین اساس، بایدن با وجود قبول طرح انتقال سفارت امریکا به قدس اشغالی لکن با اجرای معامله قرن به مثابه تشکیل دولت واحد یهودی و توسعه شهرکها در کرانه باختری مخالفت کرده است. بدین منظور پس از ورود به کاخ سفید دستور بازگشایی دفاتر خودگردانی و ساف در آمریکا و تداوم حمایت ها از فلسطینیان در پوشش آنروا را صادر کرد.

 

  • پرسش: منازعه فلسطین رویارویی حق و قدرت است. به نظر می رسد رفراندم تنها راه حلی است که می‌تواند معضل امنیت را  میان یهودیان و فلسطینیان حل کند به گونه ای که همه به حق خود برسند. چرا اروپا، آمریکا و اسراییل علیرغم شعارهای دموکراتیک، در اینجا حاضر به تن دادن به راه حل دموکراتیک، که به نفع همه هست،  نیستند؟

  • پاسخ: رژیم صهیونیستی به هیچ وجه خود را ملتزم به قطعنامه‌های سازمان ملل و شورای امنیت نمی داند تا چه رسد به طرح های سازشی از کمپ دیوید گرفته تا اسلو، مادرید، کمپ دیوید دو، وادی عربه، فاس- طابا، بیروت، آناپولیس و... لذا دیدیم که صهیونیست با روی کار آمدن نئوکان‌های افراطی آمریکا خواسته اولیه خود مبنی بر ایجاد دولت واحد یهود به پایتختی قدس را در چارچوب طرح معامله قرن عملیاتی ساختند. این واقعیت بیانگر آنست که اساسا صلحی در قاموس رژیم اسرائیلی نمی‌گنجد و تنها راه کار، مقاومت با همه ابعاد آن بویژه مسلحانه برای احقاق حقوق اساسی فلسطینیان موثر است.

 

  • پرسش: به عنوان آخرین سوال بفرمایید که این جنگ چه تاثیری بر تحولات سیاسی داخلی اسراییل و فلسطین خواهد گذاشت؟

  • پاسخ:  اصولا یهود بر اساس آموزه‌های تلمودی- تاریخی باید بدنبال اسکان خود در امریکای شمالی باشد ونه سرزمین فلسطینیان. اما وضعیت انتخابات صهیونیستی تا بدینجا نمایانگر شکست طرح های سیاسی این رژیم برای تبدیل وضعیت اردوگاه نطامی‌به واحد سیاسی بر اساس اصل دولت - ملت سازی است.

در مورد انتخابات فلسطینی با سه دستور کار مشخص یعنی انتخابات مجلس قانون گذاری، مجلس ملی و ریاستی که بدلیل ممانعت صهیونیست‌ها از برگزاری آن در قدس شریف توسط خودگردانی و ابومازن با وجود مخالفت حماس به تعویق افتاد و بدنبال اوج گیری درگیری‌ها در سراسر کرانه باختری، در آینده نزدیک افق روشنی برای آن متصور نمی‌باشد. به اعتقاد اینجانب فلسطین نیازمند فرایندهای مردم سالاری آزادانه و بدور از تحکم آپارتاید صهیونیستی است.

                  (مسئولیت محتوای مطالب برعهده نویسندگان است و بیانگر دیدگاه‌های مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی نیست)

متن دیدگاه
نظرات کاربران
تاکنون نظری ثبت نشده است
بحران‌های امنیتی و سیاسی در خاورمیانه به نقطه حاد نزدیک می‌شود و دیده بانی رفتار بازیگران موثر در این بحران‌ها بسیار ضروری و راهبردی است. هدف از تحلیل کوتاه حاض...
دیوان بین‌المللی دادگستری روز جمعه ۶ بهمن ماه ۱۴۰۲ برابر با ۲۶ ژانویه ۲۰۲۴ حکم ویژه خود در مورد شکایت آفریقای جنوبی علیه رژیم اسرائیل مبنی بر #۱۷۱ارتکاب نسل‌کش...