پنجمین کنفرانس تاریخ روابط خارجی ایران با موضوع تاریخ جوامع ایرانیان خارج از کشور و سیاست خارجی با حضور دکتر حسین امیر عبداللهیان وزیر امور خارجه در ساختمان شهید سلیمانی مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی المللی وزارت امور خارجه در تاریخ 6 دیماه 1400 برگزار شد .

وزیر امور خارجه پیش از آغاز رسمی این نشست، نمایشگاه اسناد مربوط به این کنفرانس را افتتاح و سپس در مراسم افتتاحیه به سخنرانی پرداخت.

دکتر حسین امیر عبداللهیان در سخنانی در مراسم افتتاحیه با تاکید بر پرداختن به مباحث مهم با پیشینه تاریخی و عمیقا اثر گذار بر سرنوشت ما و نسل های آینده اظهار داشت؛ این موضوعات ضرورتی اجتناب ناپذیر برای تصحیح سیاست گذاری؛ تحول رویکردی و سرانجام تغییر عملکردی است. از این رو، باید فرصت گفتگو درباره موضوع مهمی چون سرنوشت جامعه ایرانیان فرامرزی را مغتنم شمرد.

رئیس دستگاه دیپلماسی کشور عنوان داشت، اگر صفحات تاریخ مرور شوند؛ آگاهی خواهیم یافت چه عواملی سبب گردید در عهد صفوی جمع کثیری از فرهیختگان، أدبا و اندیشمندان عزم سفر هند کنند. بزرگانی از نیاکان ما که در دربار پادشاهان مغولی هند مروج فرهنگ ایرانی، هویت شیعی و زبان فارسی شدند.

وزیر امور خارجه اضافه کرد، شعبه دوم دامنه ایرانیان اثر گذار در آن سوی مرزهای ایران، آنانی بودند که در آسیای مرکزی (ماورالنهر) به ساخت شهر ها و اماکنی مبادرت ورزیدند تا جلوه ای از هنر ایران آن روزگار را به نمایش گذارند. حضور این گروه از ایرانیان سبب گشت حلقه ارتباط و ریشة الفتى میان مردمان ایران زمین با دیگر ساکنان اقلیم خراسان تاریخی مستحکم شود.

دکتر امیرعبداللهیان با اشاره به تحولات جنگ جهانی عنوان کرد؛ این دو جنگ تغییرات بزرگی را در ترتیبات امنیتی و سیاسی دنیای آن عهد نهاد و مسیر مهاجرت ها را تغییر داد، مقاصد دور نزدیک شد و بدینگونه جوامع ایرانی در اقصی زمین پراکنده شوند. حاصل آن شرایط برقراری خط کشتیرانی از بندر هامبورگ تا انزلی در شمال و ارتباط ایران به سرتاسر شرق و غرب عالم از سواحل و بنادر خلیج فارس بود. حاصل این شرایط بر شعاع دایره حضور دیپلماتیک ایران در آستانه تحولات جهانی افزود، حضور اتباع هم به روابط تنوع بخشید و هم بر دامنه آن افزود.

رئیس دستگاه دیپلماسی در ادامه افزود، اگر چه مسیر مهاجرت از ایران در تمام یکصد سال اخیر برقرار مانده اما مهاجرت های این زمان به معنای گسستن از هویت و ارزش های فرهنگی - تمدنی ایران نیست. ایرانیان مهاجر با حمایت های دولت ها و یا بدون هرگونه امکان حمایتی نه تنها زبان و فرهنگ و باورهای خود را پاس داشته اند، بلکه خود سبک ها و الگوهای فرهنگی متنوعی را به تاریخ ایران و زبان فارسی و هویت شیعی تقدیم کردند.

دکتر امیرعبداللهیان با بیان اینکه انقلاب اسلامی مردم ایران در بهمن ۱۳۵۷، فصلی نوین از تماس ها و تبادلات با جامعه ایرانیان خارج از کشور آغاز شد؛ تاکید کرد که اگر چه در ابتدا به دلیل شدت تبلیغات رسانه‌های غربی ساز و کاری به سامان نداشت اما به دلیل حس مشترک وطن پرستی که به دنبال حمله صدام به خاک ایران صورت پذیرفت، شکل و شمایلی دیگر پیدا کرد.

وزیر امور خارجه کشور همچنین اضافه کرد؛ آن زمان یک نهضت پویا در میان نخبگان ایرانی خارج از کشور شکل گرفت که علاوه بر پذیرش و مداوای مجروحان حملات شیمیایی ارتش بعث ابتکارهای سازنده ای را رقم زد تا چشمان فرو بسته رسانه‌های غربی در برابر واقعیات ایران گشوده شود. پس از آن سال های تلخ اما غرور آفرین برای حفظ تمامیت ارضی ایران زمین، به رغم همه موانع اقتصادی، تنگناهای سیاسی، اعمال و گسترش تحریم های ظالمانه و غیره، سرمایه و اندیشه همین شبکه نخبگان ایران بود که توانست مکمل اقتصاد ملی و مستقل جمهوری اسلامی ایران گردد و با کوشش آنان بار دیگر دامنه تجارت و تبادل میان ایران و منطقه احیاء برقرار شود.

دکتر امیرعبداللهیان تاکید کرد که سیزدهمین دولت جمهوری اسلامی ایران بر دو اصل همکاری با حوزه همسایگان ایران و پیشبرد دیپلماسی اقتصادی در سیاست خارجی خود تکیه و توجه عمیق دارد. دقت در این دو معنا متضمن این نکته است که ایران پس از یک سده جدایی از مناطق پیرامونی خود، این نوبت مصمم است باب همکاری‌های درون منطقه ای را بگشاید. در این مسیر شبکه جامعه ایرانیان فرامرزی نقش مهمی را می‌توانند ایفا کنند، نقشی که کاملا منطبق با کار کرد جوامع مهاجر با به کوچ رانده شده از ایران است.

رئیس دستگاه دیپلماسی اضافه کرد، وزارت امور خارجه؛ بدون تبعیض و تعصب و با دستانی گشوده آماده ارائه تسهیلات به منظور ایجاد زیرساخت های تجاری، صنعتی، مالی و بنگاه‌های اقتصادی و سرمایه ای در جغرافیای همسایگان و در قلب جهان هم پیوند منطقه هست. اولویت بخشیدن به افزایش سطح تماس های فرهنگی و تبادلات اجتماعی در برنامه دیپلماسی عمومی وزارت امور خارجه طی ماه‌های آینده با ابتکاراتی تازه و خلاقانه نیز یکی دیگر از سیاست هایی خواهد بود که مقرر است در اسرع وقت و با نگاهی همه شمول در همراهی با جامعه ایرانیان خارج از کشور در دستور کار همکاران اینجانب فرار گیرد.

دکتر امیر عبداللهیان ضمن اشاره به این نگاه فراگیر بیان داشت که آنچه در حال حاضر برای ایرانیان خارج از کشور بی نهایت مهم و اثرگذار است؛ موضوعاتی از قبیل: ارائه خدمات و تسهیلات کنسولی، تضمین آمد و شدهای پیوسته و بدون دغدغه، تحول در قوانین تابعیت برای فرزندان متولد از مادر ایرانی در رایزنی با مجلس شورای اسلامی، تسهیل ارائه خدمات مالی و بانکی به جامعه ایرانیان دور از وطن و حل و فصل مشکلات و دعاوی حقوقی از طریق سامانه‌های امن ارتباطی در شرایط همه گیری کرونا است.

وزیر امور خارجه کشور همچنین اضافه کرد؛ سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران با شعار نه شرقی و نه غربی که مصداق بارز استکبار ستیزی است و نیز با دو رویکرد حق طلبی و مردم سالاری در دولت سیزدهم امیدوارانه بر آن است در همکاری و همدلی با همه آحاد ملت ایران اعم از هموطنان ساکن در این جغرافیا و یا جامعه ایرانیان خارج از کشور وارد عمل شود.

وزیر امور خارجه در پایان ابراز امیدواری کرد از همه توان و امکانات در مسیر نیل به این آرمان استفاده گردد و در این مسیر از دعای خیر هموطنان و راهنمایی اساتید و محققان برخوردار گردند.

دکتر حسن شیخ الاسلامی رئیس مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی نیز در سخنان آغازین مراسم افتتاحیه ضمن خوش آمدگویی به شرکت کنندگان در این کنفرانس بر آمادگی مرکز مطالعات برای تدوین سرفصل های تازه و پروژه‌های مطالعاتی کاربردی در موضوع مسائل و مشکلات مبتلابه جوامع ایرانیان فرامرزی تاکید کرد.

لازم به ذکر است که این کنفرانس به دلیل ملاحظات کرونایی علی رغم استقبال فراوان جامعه علمی و پژوهشی کشور به صورت بسیار محدود برگزار گردید. بعد از مراسم افتتاحیه نیز این کنفرانس در سه نشست جداگانه با حضور پژوهشگران عرصه سیاست خارجی و کارشناسان مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه ادامه پیدا کرد.