میزگرد برخط ایران و صربستان با عنوان «ایران، صربستان و جهان تحت پاندمی‌کرونا» با همکاری مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی و موسسه سیاست بین الملل و اقتصاد روز دوشنبه مورخ 27 مرداد ماه 1399 به میزبانی مرکز مطالعات برگزار شد. سخنرانان نشست مزبور شامل آقایان دکتر سیدمحمد کاظم سجادپور رییس مرکز مطالعات، سیدمجید قافله باشی معاون پژوهشی و مطالعاتی مرکز مطالعات، کیهان برزگر استاد روابط بین الملل دانشگاه، حسن احمدیان استاد دانشگاه تهران، سردان کراچ پژوهشگر ارشد و معاون موسسه سیاست بین الملل و اقتصاد، رشید حسن پور سفیر جمهوری اسلامی ایران در صربستان، دراگان تودورویچ سفیر جمهوری صربستان در ایران، مهدی عابدی مدیرکل اروپای شرقی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، میلوش پریشیک مدیر امور منطقه ای وزارت خارجه صربستان، ولادیمیر تراپارا پژوهشگر و رییس مرکز مطالعات یوروآتلانتیکی موسسه سیاست بین الملل و اقتصاد، اقبالی زارچ کارشناس ارشد مرکز مطالعات، اسلوبدن جانکویچ رییس مرکز کشورهای همسایه و مدیترانه ای در موسسه سیاست بین الملل و اقتصاد، دوشان پروکوویچ رییس مرکز مطالعات اوراسیایی در موسسه سیاست بین الملل و اقتصاد بودند.
بخش نخست میزگرد با محوریت موضوع «جهان تحت پاندمی و روابط دوجانبه ایران ـ صربستان» به پاسخگویی بدین سوالات اختصاص داشت: سناریوهای ممکن در زمینه روابط ایران ـ صربستان در پی تحولات جدید چیست؟ حوزه‌های بالقوه برای تقویت همکاری‌های دوجانبه چه می‌باشند؟ جهان پساکرونا چگونه خواهد بود و چشم اندازها و سناریوهای احتمالی برای جهان چیست؟ بخش دوم نشست نیز با عنوان «موضوعات منطقه ای: تمرکز بر بحران سوریه، منطقه خلیج فارس، منطقه بالکان و تحولات اتحادیه اروپا» به بررسی و پاسخگویی بدین سوالات پرداخت: تحولات اخیر در مناطق بالکان، خلیج فارس و اتحادیه اروپا چیست؟ فرصت ها و چالش های همکاری‌های متقابل چیست؟
مهم ترین مباحث مطرح شده در این نشست بدین شرح بودند:
از لحاظ رسمی، دو کشور بیش از 70 سال روابط بسیار دوستانه دارند. از لحاظ تاریخی، در سپتامبر 1900 شاه ایران از پادشاهی صربستان دیدار کرد. صربستان علاقمند به همکاری با ایران در حوزه‌های مختلف می‌باشد. ایران و صربستان همواره در سطوح بالای سیاسی با یکدیگر تماس و دیدار داشته اند. از نگاه صربستان، با توجه برخورداری ایران از همسایگان زیاد، دو کشور می‌توانند در بازار سوم (مانند کشورهای ازبکستان، تاجیکستان، ترکمنستان، افغانستان، عراق و مانند اینها) حضور داشته باشند. دو کشور از مواضع یکدیگر در سازمان‌های بین المللی همواره حمایت کرده اند. ایران همواره از تمامیت ارضی صربستان پشتیبانی کرده است. با وجود تحریم های آمریکا علیه ایران، دو کشور همواره تلاش می‌کنند تا روابط اقتصادی خود را تقویت نمایند.
پاندمی‌کرونا موجب آسیب رساندن به روابط اجتماعی و روابط بین الملل شده است و در طولانی مدت، بی نظمی افزایش خواهد یافت. همان طور که در دوره پساجنگ سرد، نظریه‌های روابط بین الملل توسعه یافتند، به رهیافت های نظری جدید برای این دوره و نیز دوره پساکرونا نیاز است. پاندمی نشان داد که دیگر تنها ابزارهای نظامی مناسب امروز نیستند بلکه عوامل قدرت و امنیت دیگری نیز وجو دارند. در این میان «دیپلماسی» موثرترین ابزار در مقابله با چالش های عصر حاضر است.
منطقه بالکان صحنه رقابت ژئوپلیتیکی قدرت های بزرگ می‌باشد. پس از فروپاشی شوروی سابق، روسیه با اتخاذ رهیافتی ژئوپلیتیک با هدف بازداشتن تحقق منافع ژئوپلیتیکی آمریکا حضوری فعال در این منطقه دارد. از نگاه روسیه، منطقه بالکان حوزه نفوذ سنتی آن است که سیاست این کشور محدود کردن گسترش ناتو، کنترل مسیرهای انرژی آن و داشتن روابط دوستانه با کشورهای این منطقه براساس فرهنگ، مذهب و تاریخ مشترک می‌باشد. حمایت روسیه از صربستان نیز در راستای محدود کردن گسترش ناتو است. روسیه تلاش می‌کند تا نیروهای آمریکا را از مرزهای خود دور نگاه دارد و مانع بی ثبات سازی داخلی شود. در این چارچوب سیاست روسیه در منطقه خاورمیانه جهت گیری تدافعی و نه تهاجمی دارد.
آمریکا همواره اهداف گسترش ناتو و حضور نظامی در این منطقه را دنبال کرده است که صربستان و بوسنی و هرزگوین مخالف آنها می‌باشند. از نگاه غرب، این بخش از اروپا حائلی در برابر گسترش شوروی سابق و سپس روسیه در دریای مدیترانه بوده است. به طورکلی، غرب با کنترل بر کشورهای بالکان و راه‌های راهبردی این منطقه به دنبال سه دستاورد استراتژیک می‌باشد: 1) انسداد و خفه کردن روسیه از طریق عدم اجازه دادن به این کشور در داشتن متحدانی در بخش ساحلی بالکان (راهبرد ناتو مبنی بر کنترل بخش ساحلی) و نیز عدم دست یافتن روسیه به حوزه مدیترانه شرقی؛ 2) کنترل اتحادیه اروپا از طریق برخورداری نفوذ در میان اعضای جدید؛ 3) مقابله با سیاست های اقتصادی چین و نفوذ آن در این منطقه از طریق اتخاذ سیاست های اقتصادی و دیپلماتیک.
تحولات و ویژگی‌های منطقه آسیای غربی و خاورمیانه از جهت اهمیت مسائل این منطقه بویژه از منظر سرریزی مشکلات تروریسم و مهاجرت به مناطق مجاور از جمله بالکان را در چهار مورد می‌توان خلاصه نمود: 1) وجود بی ثباتی‌های مستمر که ناشی از بحران‌های متعدد و کهنه در این منطقه است؛ 2) تعارض بین بازیگران طرفدار وضع موجود و خواهان تغییر وضع موجود که منجر به بکارگیری هرگونه ابزار (توسط بازیگران گروه دوم) و نیز کشاندن بازیگران فرامنطقه ای به این منطقه می‌شود؛ 3) تعارض بین طرفدارن بین المللی کردن منطقه (مانند امارات و عربستان) و آنان که به دنبال راه حل های منطقه ای در جهت دستیابی به ثبات و صلح پایدار در منطقه هستند؛ 4) رویکرد یکجانبه گرایانه در برابر چارچوب ها و رویکردهای چندجانبه گرایانه که شامل نقض حقوق بین الملل و عدم توجه به سازوکارهای سازمان ملل متحد توسط آمریکا می‌شود (مانند مساله برجام).