ایران، آلمان و جهان تحت تاثیر پاندمیکرونا: چشم اندازها و سناریوهای آینده
نشست مجازی ایران و آلمان با عنوان «ایران، آلمان و جهان تحت تاثیر پاندمیکرونا: چشم اندازها و سناریوهای آینده» با همکاری مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی و موسسه آلمانی امور بین الملل و امنیت روز سه شنبه مورخ 3 تیر ماه 1399 به میزبانی مرکز مطالعات برگزار شد. سخنرانان نشست مزبور شامل آقایان سیدمحمد کاظم سجادپور رییس مرکز مطالعات، سعید خطیب زاده معاون پژوهشی و مطالعاتی مرکز مطالعات، پیمان سعادت مدیرکل اروپا وزارت امور خارجه، کیهان برزگر رییس پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه و استاد دانشگاه، وحید کریمی و کامبیز شیخ حسنی کارشناسان ارشد مرکز مطالعات، ولکر پرتس رییس موسسه آلمانی امور بین الملل و امنیت، میشائیل اون ماخت مدیر بخش خاورمیانه وزارت امور خارجه آلمان، پیتر رودولف کارشناس ارشد بخش تحقیقاتی حوزه آمریکا، لارس بروزوس رییس بخش تحقیقاتی حوزه آمریکا و خانم آزاده زمیری راد معاون بخش تحقیقاتی مسائل خاورمیانه و آفریقا در موسسه آلمانی امور بینالملل و امنیت بودند. بخش نخست میزگرد با محوریت بررسی وضعیت جهان پساکرونا، چشم اندازها و سناریوهای احتمالی آینده جهان، به پاسخگویی بدین سوالات اختصاص داشت: 1) جهان پساکرونا چگونه خواهد بود و چشم اندازها و سناریوهای احتمالی آینده جهان چیست؟ 2) چگونه سیاستهای جدید ایالات متحده بر مشارکت فراآتلانتیک و مهمتر از آن روابط آلمان و آمریکا درچارچوب بحران کووید 19 تأثیر میگذارد؟ 3) با توجه به آخرین وضعیت برجام و تلاشهای ایالات متحده برای گسترش تحریم تسلیحاتی علیه ایران و نیز ریاست آینده آلمان در شورای امنیت سازمان ملل و شورای اتحادیه اروپا، سناریوهای احتمالی پیش روی چیست؟ 4) روندهای کلی و تحولات اخیر خاورمیانه و غرب آسیا با تمرکز بر بحران سوریه و خلیج فارس چیست؟ 5) سناریوهای احتمالی روابط ایران و آلمان در پی تحولات جدید چیست؟ چالش ها و فرصت های اصلی پیش رو چیست؟ حوزههای بالقوه جهت افزایش همکاریهای دوجانبه چیست؟
مهم ترین مباحث مطرح شده در این نشست بدین شرح بودند:
جهان از سال 2001 شاهد کاهش فزاینده همکاریهای بین المللی و چندجانبه گرایی است که با جنگ های آمریکا در خاورمیانه آغاز شده و اخیرا با برگزیت و بحران کرونا تشدید یافته است. این روند حاکی از آن است که دولت ها به جای همکاریهای بین المللی به اقدامات ملی و یا حداکثر منطقه گرایی به جای جهان گرایی متمایل شده اند. از این رو، تضعیف چندجانبه گرایی و کاهش همکاریهای بینالمللی یکی از مشکلات کنونی نظام بین الملل است. چالش کرونا نیز نه تنها ایران و منطقه غرب آسیا، بلکه همه نقاط جهان را دچار مشکل نموده است. این بحران نتوانست به ویژه در منطقه غرب آسیا همکاری ها را افزایش دهد، بلکه خود یک لایه جدید مشکل را اضافه نموده است. بر این مبنا، حل این موضوع نیازمند همکاری های منطقه ای و بین المللی می باشد. ایران و کشورهای اروپایی از جمله آلمان با همکاری یکدیگر قادر خواهند بود تا بحران مذکور را به نحو مطلوبی مدیریت نمایند. درخصوص روابط آمریکا و چین بیان شد که رقابت های بین المللی آنها در حوزههایی مانند فناوری، اقتصادی، هسته ای و دیگر مسائل باعث شده است تا دو کشور به دنبال متحدینی جهت رهبری جهان در همه حوزه ها باشند. آمریکا برای مقابله با چین به اروپا فشار می آورد تا از این طریق بتواند دست برتر را در رقابت ها داشته باشد.
در ارتباط با مسائل منطقه غرب آسیا عنوان شد که این منطقه با مشکلات و بحرانهای گوناگونی مانند تروریسم، مواد مخدر، بی ثباتی، فقر و مانند اینها مواجه است که حل آنها نیازمند دیپلماسی و مذاکرات جدی میان بازیگران تاثیرگذار منطقه ای و فرامنطقه ای میباشد. آلمان به همراه کشورهای اروپایی قادر خواهند بود مشارکت فعال تری جهت حل بحران ها در منطقه غرب آسیا داشته باشند. جمهوری اسلامی ایران امیدوار است با مشارکت دیگر همسایگان جنوبی خود مشکلات و بحران های این منطقه را حل نماید؛ هرچند کشور عربستان به عنوان یکی از بازیگران مهم در زمینه مشکلات منطقهای و نیز مقابله با چالش کرونا تاکنون تمایلی به گفتگو و همکاری نشان نداده است.
در مورد روابط جمهوری اسلامی ایران و آلمان ضمن اشاره به روابط تاریخی دو کشور در زمینههای مختلف سیاسی، اقتصادی و فرهنگی بر همکاریهای دوجانبه در زمینه مبارزه با کرونا و نقش آلمان در حمایت و حفظ برجام تاکید شد. افزون بر این، ریاست آینده آلمان بر اتحادیه اروپا و نیز شورای امنیت سازمان ملل فرصت بسیار مغتنمیبرای تاثیرگذاری فزاینده آلمان بر روابط دوجانبه، تحولات منطقهای و بین المللی و نیز دیپلماسی چندجانبه گرایانه که در سالهای اخیر مورد حمله ترامپ قرار گرفته است، خواهد بود. در رابطه با برجام عنوان شد که آلمان کاهش همکاری ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی و کاهش تعهدات برجامی از سوی ایران را مایه نگرانی اروپا میداند. اروپا مخالف سیاستهای آمریکا جهت اجرای مکانیزم ماشه و بازگشت همه تحریمها علیه ایران است. در مقابل، نگرانیهای تهران از بی عملی اروپا و عدم پایبندی به تعهدات بیان شد و همچنین، بیانیه و اقدامات تروئیکا مورد انتقاد قرار گرفت. برجام نمونه بارزی از چندجانبه گرایی و توافق برد ـ برد بود که به دلیل عدم پایبندی آمریکا و رویکرد غیرجامع اروپا در خطر فروپاشی قرار دارد.